Different, niet zo anders dan zijn voorganger

Het rumoer over Different – de organisatie die ervan wordt verdacht dat ze homoseksualiteit wil genezen of althans onderdrukken – is weer bedaard. Maar ik wed dat deze instantie over enige tijd opnieuw in opspraak zal raken. De verdenking ligt namelijk voor de hand, want Different is de voortzetting van Evangelische Hulp Aan Homofielen. Deze organisatie werd in 1975 opgericht door de hoofdpersoon van het vaak herdrukte boekje Ik ben niet meer 'zo': getuigenis van een genezen homoseksueel (1969). 

Voor zover ik weet heeft Different zich nooit gedistantieerd van dat verleden – noch van buitenlandse zusterorganisaties die nog altijd streven naar genezing of 'bevrijdingspastoraat' (lees: exorcisme light) bedrijven. Dat is jammer want er zou een mooi boekje te schrijven zijn over het hoe en waarom van deze verandering – van het 'genezen' of 'uitdrijven' van homoseksualiteit naar het 'verminderen en verbleken van homogevoelens' en vervolgens het 'begeleiden' van mensen met 'homogevoelens'. Mag ik een titel suggereren? Wij zijn niet meer zo. 

Zolang Different dat niet doet, blijft de organisatie verdacht. Kennelijk wil ze dat ook. 

De periodiek terugkerende schandalen over homoseksualiteit en geloof hebben een functie, zowel voor de 'verlichten' of 'seculieren' als voor de 'behoudende gelovigen'. Laatstgenoemden worden erdoor bevestigd in de gedachte dat zij, anders dan vrijzinnige en mainstream christenen, 'bijbelgetrouw' en 'beginselvast´ zijn – dat zij geen gehoor hebben gegeven aan de sirenenzang van de moderne cultuur en theologie. Het overtuigt hen er bovendien van dat zij het onderling roerend eens zijn. Maar ook dat is een illusie. Juist wat homoseksualiteit betreft, zijn er belangrijke verschillen tussen, bijvoorbeeld, vrijgemaakten en pinkstergelovigen. 

De telkens terugkerende controverses over homoseksualiteit en godsdienst hebben ook een functie voor de ongelovigen, oftewel de seculieren. Het bevestigt ze in de gedachte dat religie the root of all evil is. Maar ook dat is een misvatting. Uit onderzoek blijkt telkens weer dat geweld tegen homo's niet zozeer voortkomt uit afkeuring, als wel uit afkeer van homoseksualiteit.

Die aversie – die luidkeels wordt geuit in voetbalstadions, op schoolpleinen en op straat – heeft weinig te maken met godsdienstige overtuiging. Nederlanders maken zichzelf vandaag de dag wijs dat ze homoseks de gewoonste zaak van de wereld vinden – en dat ze dat eigenlijk altijd al hebben gevonden.

Deze twee mythes, de seculiere en de religieuze, houden elkaar in stand. Beide partijen worden er namelijk beter van. Dat geldt overigens ook voor de homobeweging, al is die lang niet zo machtig als behoudende christenen suggereren.

Homo-organisaties hebben vandaag de dag de wind mee, en volgens sommigen duurt het nog maar even voor 'we' er zijn: in een samenleving waarin homoseksualiteit de gewoonste zaak van de wereld is. Mij lijkt dat toekomstbeeld een utopie, en wel een misleidende. Seksuele diversiteit moet, en hoeft ook niet bevochten te worden ten koste van religieuze verscheidenheid, zoals behoudende gelovigen (christenen maar ook moslims) wel aanvoeren. Waar het op aankomt, is de ruimte om samen te leven – of alleen, voor wie wil – en lief te hebben naar eigen voorkeur en overtuiging.

David Bos

Dr. David Bos was docent geschiedenis van het christendom aan de Universiteit van Utrecht en doceert historische sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Bovenstaand tekst verscheen in dagblad Trouw op 21 februari 2012. Hij schreef ook het boek De aard, de daad en het Woord. Opinie en besluitvorming over homoseksualiteit in protestants Nederland, 1959-2009, verschenen in de reeks publicaties van het Sociaal Cultureel Planbureau, 2010.