Een nieuw begin......

Op 3 juli wordt in de Verenigde Staten Independence Day gevierd. Om kennelijk praktische redenen een dag voor de eigenlijke dag 4 juli. Op 4 juli 1777 verklaarden de dertien Britse koloniën aan de kust van de Atlantische Oceaan zich onafhankelijk. Zij schudden het juk van de Engelse koning George III af en de vertegenwoordigers van de dertien nu soevereine staten ondertekenden gezamenlijk de onafhankelijkheidsverklaring. Het is een indrukwekkend document, waarvan ik een gedrukte facsimile in mijn bezit heb.

Na een inleidende zin gaat de tekst aldus verder: “Wij houden deze waarheden voor vanzelfsprekend en evident, nl. dat alle mensen gelijk geschapen zijn, dat zij door hun Schepper begiftigd zijn met bepaalde onvervreemdbare rechten, o.a. Leven, Vrijheid en het streven naar Geluk”.

Het is niet verwonderlijk dat Engeland niet zonder slag of stoot afstand deed van zijn overzeese bezittingen. Maar na een korte doch heftige militaire krachtmeting, waarin de Amerikanen, samen met de Fransen, de sterkste partij bleken te zijn, legde het Verenigd Koninkrijk zich erbij neer.

Het was een nieuw begin. Ook voor de katholieken brak een nieuwe tijd aan in het overwegend anglicaanse en protestantse Amerika. Het katholieke leven kon zich nu volledig vrij ontplooien. De centrale figuur in deze nieuwe start was de oud-jezuïet John Carroll.

Al heel gauw werd het duidelijk dat de Amerikaanse katholieken geen bevoogding vanuit Rome wilden. John Carroll wilde de paus alleen erkennen als geestelijk hoofd van de kerk. Het principe van de vrijheid speelde hier een grote rol. Vrij van Engeland en vrij van Rome. Toen Carroll er lucht van kreeg dat het Vaticaan bezig was een bestuurder te zoeken voor de Amerikaanse Kerk was hij verontwaardigd. In een van zijn brieven schrijft hij: ”We willen geen apostolische vicaris. We willen een gewone nationale bisschop en in de benoeming daarvan moet Rome geen rol spelen”. De Amerikaanse katholieken wilden vrij en onafhankelijk zijn van iedere vreemde invloed of jurisdictie. En de bisschop moest worden gekozen door de Amerikaanse clerus. Paus Pius VI ging door de knieën en de keuze vond plaats in 1789 en John Carroll werd gekozen tot bisschop van Baltimore.

Het bewustzijn een nationale Kerk te zijn was zeer sterk. De Amerikaanse katholieken deelden in het vrijheidsbewustzijn van de nieuwe natie. Ze wilden daarom ook bij voorkeur priesters hebben van eigen bodem en een van de eerste activiteiten van Carroll was dan ook een nationaal seminarie te stichten. “We moeten mensen hebben”, zei hij, die gewend zijn aan ons klimaat, die vertrouwd zijn met onze opvattingen en manieren en weten hoe je met onze mensen moet omgaan”.
De geest van vrijheid uitte zich ook hierin dat het kerkbestuur in handen kwam van leken. Dit in tegenstelling tot de oude vorm van het parochiebestuur, waarin het gezag bij de clerus lag. Ook daarin wilde de Amerikaanse Kerk zich onderscheiden van het oude Europa.

Niet alle idealen en dromen van Carroll waren direct haalbaar. Zonder buitenlandse priesters ging het nog niet, maar hij eist wel dat ze zich volledig integreren in the American way of life.

Dat schrijft hij ook aan abt Beckers van de Abdij van Berne, die vanwege moeilijkheden met het vicariaat van Den Bosch op een gegeven ogenblik overwoog met de hele abdij naar Amerika te komen. Door een verkeerde adressering is dat niet doorgegaan. De bisschoppelijke brief is waarschijnlijk in Bern in Zwitserland terecht gekomen.

In zijn latere jaren als bisschop begon Carroll toch meer in het gareel te lopen. Eerst selecteerde hij zelf nog de kandidaten voor nieuwe bisschopszetels en het Vaticaan keurde zijn keuze goed. Maar hij kon niet verhinderen dat Rome zeer tegen zijn zin het bisdom New York stichtte en er een Ierse bisschop neerzette die nog nooit een voet op Amerikaanse bodem had gezet. Langzamerhand begon het idee van een nationale kerk, die de bisschop van Rome alleen als geestelijke leider erkende, weg te ebben. En Carroll ging zelf met die stroom mee. Een van de symptomen daarvan was, dat het Engels meer en meer uit de liturgie verdwijnt en dat het Latijn steeds meer wordt ingevoerd.

Het nieuwe begin van de Amerikaanse kerk, dat doordrongen was van de geest van vrijheid, was een boeiend experiment, maar helaas is het daar bij gebleven. Ik mag hopen dat een oude droom van mij ooit in vervulling zal gaan en dat de bisschopskeuze meer een aangelegenheid wordt van de plaatselijke kerk. Zoals heel vroeger in de oude kerk, toen de keuze gebeurde door clerus en leken.

Piet Al, o.praem.

Piet Al is emeritus abt van de Abdij van Berne te Heeswijk Dinther. Zijn bijdrage verscheen eerder in het email magazine ‘Stukwerk-on-line’ van de Abdij Berne.