Latijns Amerika heeft haar eerste r.-k. vrouwelijke priester

Op het feest van Onze Lieve Vrouw van Guadalupe, patrones van Latijns Amerika (12 december 2010) werd de eerste Latijns-Amerikaanse r.-k. vrouw tot priester gewijd. Onze Lieve Vrouw van Guadalupe zal dus ook de patrones van de Latijns-Amerikaanse r.-k. vrouwelijke priesters zijn. Deze wijding opent een nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van de rooms-katholieke kerk in Latijns Amerika.

Bijna vijftig jaar geleden, in1963, stelde Johannes XXIII in zijn encycliek Pacem in Terris – over de vrede tussen de volken die gegrondvest dient te zijn op waarheid, rechtvaardigheid, naastenliefde en vrijheid – vast: “De vrouw wordt zich steeds meer bewust van haar menselijke waardigheid; zij wil daarom niet langer beschouwd worden als een zielloos wezen of een werktuig, maar eist de rechten en plichten voor zich op van de menselijke persoon, zowel in het gezin als in de maatschappij.” (41)

De wijding voltrok zich ‘in catacomben’. Want vandaag, net zoals in de tijd van de jonge kerk, heeft het Romeinse Imperium verordeningen gepubliceerd en de banvloek uitgesproken over al wie geloven in de Blijde Boodschap van de bevrijding van onderdrukten, vrouwen en mannen, en die aan een wereld willen bouwen waarin er “geen Jood of Griek meer is, en geen slaaf of vrije, het is niet man of vrouw: jullie zijn allemaal één in Christus Jezus” (Gal. 3,29). Want vandaag, net als in de jonge kerk, voelt het Romeinse Imperium zich bedreigd door de opkomende gemeenschappen van hen die de onderrichtingen van Christus volgen en handelen door zondige instituutsstructuren te overwinnen, door de gender discriminatie te heiligen.

De wijding voltrok zich ‘in catacomben’. Want vandaag, net zoals in de tijd van de jonge kerk, komen de gelovigen bijeen in de catacomben om gemeenschap te vormen en om te vieren dat God met ons is, met vrouwen en mannen, in ons leven van alle dag. Zij komen bijeen in kleine huiskerken om het brood te breken ter nagedachtenis aan de Messias die geboren werd in een stal en stierf als een paria. Want vandaag, net als in de tijd van de jonge kerk, zoeken zij in de catacomben bescherming tegen de woede van wie de macht in handen hebben en er bevrediging in zoeken door met groot vertoon zich in het circus te ontplooien.

De wijding voltrok zich ‘in catacomben’. Want de onlangs gewijde vrouw werd gezalfd voor een vernieuwde ambt: een ambt van insluiting en zelfverwezenlijking (empowerment) die iedere gedoopte, man en vrouw – en voorbij aan het doopsel: aan iedere persoon die verlangt de zin van het leven te ontdekken – zoekt te inspireren om aan de van God ontvangen waardigheid te beantwoorden en om verantwoordelijkheid op zich te nemen voor het eigen leven en voor het leven van zijn of haar gemeenschap. Een ambt dat het vrouwelijke gezicht van God Vader en Moeder zichtbaar maakt die ons geschapen heeft naar zijn/haar beeld en gelijkenis, door ons te scheppen als man en vrouw, volgens het verhaal van Genesis (1,27). Een ambt van eenheid in het geloof dat in deze geglobaliseerde wereld van gesloten grenzen, geweigerde visa, illegale migraties en vernederende situaties van tweede en derde klas burgers, een getuigenis zal zijn van verwelkoming: zonder ‘visa van godsdienstige instellingen’; en een getuigenis van gastvrijheid zonder grenzen van ras, sociale of burgerlijke status, seksuele oriëntatie, leeftijd, enz. … om het onderricht in praktijk te brengen van Christus die is gestorven opdat allen, zonder uitzondering, het leven zouden hebben en het zouden hebben in overvloed (Joh. 10,10).

Deze wijding is geldig want zij werd medegedeeld middels de handoplegging in de apostolische opvolging. Zij is niettemin contra legem (tegen de wettelijk norm), schendt de canonieke wet die zegt dat “alleen een gedoopte man geldig de heilige wijding kan ontvangen” (canon 1024). Maar, om deze wijding geldig te doen zijn en om het rooms-katholieke kerkinstituut een einde te laten maken aan de vergoddelijking van de gender discriminatie, is het voldoende dat deze zondige wetsregel 1024, door mensen gemaakt, geschrapt wordt.

Door nu al ernaar uit te zien dat deze dag komt en ons erom te verheugen, betekent deze wijding een overtreding en wel een profetische overtreding. Het betreft de schending van een onrechtvaardige wet, in de geest van Christus die door op de sabbat zieken te genezen, leerde dat de wet gemaakt is voor de mens en niet de mens voor de wet (Mc, 2,27).

Deze wijding betekent een profetische overtreding die in overeenstemming is met de traditie van de profetische overtredingen, zo kenmerkend voor ons geloof. De Almachtige kiest altijd de machtelozen, de uitgestotenen, de paria’s, de eenvoudige mensen en de arm gemaakten, vrouwen en mannen, uit om zijn genade en barmhartigheid te tonen. God buigt niet voor sociale status noch voor instellingen of tradities die het werk van mensen zijn, zoals Jezus in herinnering roept met het woord van de profeet Jesaja (Mc 7,8-9).

De bedreigingen en veroordelingen vanuit de machtskoepel van de rooms-katholieke kerk spelen het iedere dag minder klaar om vrouwen in Europa, de Verenigde Staten en Canada te intimideren. Zij antwoorden in toenemende mate met een ‘Ja’ de roepstem die zij van God hebben ontvangen om de geestelijke noden van zijn volk te behartigen die door te een tekort aan arbeiders in de wijngaard van de Heer niet behartigd worden.

Vandaag, net als ten tijde van de jonge kerk, roept God vrouwen op tot het dienstambt. De Febe’s, Prisca’s, Apollonia’s, Tekla’s Juniassen en anderen van vandaag die Paulus al in zijn brieven noemt, brengen gemeenschappen tot stand, roepen deze bijeen in haar huizen of brengen deze de Blijde Boodschap van de liefde van God in ziekenhuizen, bejaardenoorden, arme wijken, gevangenissen, scholen, sloppen en andere vergeten plaatsen waar zij haar ambt uitoefenen en waar gemeenschappen en personen haar met vreugde ontvangen of haar roepen om zich door God herinnerd te voelen, om hun waardigheid als dochters en zonen van de Schepper te hervinden.

Deze vrouwen zien in Maria hun grote voorbeeld: die vrouw die vastbesloten de roep van God aanvaardde om zijn zoon ter wereld te brengen, ook al betekende dat een overtreding van de wet. Maria was immers nog niet gehuwd. Die vrouw die bij het zien naar Jezus in haar armen in de ellendige stal van Bethlehem, verheerlijkt, voor de eerste maal de eucharistische woorden kon uitspreken: “dit is lichaam van mijn lichaam!” en “dit is bloed van mijn bloed, het zal dienen tot vergeving van zonden”. Maria die samen met andere vrouwen met Jezus meeging in zijn lijden en sterven, toen de mannelijke leerlingen zich hadden verborgen, in de ban van angst en lafheid. Maria rond wie, na de hemelvaart van de tot leven gewekte, de leerlingen bijeen kwamen in de bovenzaal toen de heilige Geest als in een tweede Annunciatie neerdaalde en de kerk deed geboren worden.

En elke dag groeit het aantal mannen die de rechtmatigheid van de roeping erkennen die God aan deze vrouwen gegeven heeft en de rechtmatigheid van hun ambt. Onder deze mannen zijn ook veel leden van de clerus die er zachtjes mee instemmen hoewel er maar weinigen zijn die hun angst voor de terreur van Rome te boven komen en hun stem hardop laten horen. Dat zijn degenen die begrijpen dat de discriminatie van vrouwen in het sacrament van de wijding een profanatie en vertekening is van het Lichaam van Christus. Dat zijn degenen die bij het zich openlijk solidariseren met hun zusters op de koop toenemen dat zij geëxcommuniceerd worden. Want Rome meent – zoals neergelegd in een recente verordening – dat wie de wijding van vrouwen steunt, een van de meest ernstige misdaden bedrijft waaronder ook het seksuele misbruik van kinderen valt. Hoewel voor Rome de zonde van kindermisbruik niet zo’n zware straf verdient als de solidariteit met deze vrouwen: de excommunicatie. Terwijl de daad van kindermisbruik een zonde tegen een kind van God is, is steunbetuiging aan de vrouwenwijding een ‘zonde’ tegen het instituut.

Maar hoewel de daad van kindermisbruik altijd een zwaar vergrijp zal zijn, komt eens de dag dat Rome zal erkennen dat de vrouwen, voor wie Jezus ook aan het kruis gestorven is, en die dus ook gedoopt kunnen worden en de eucharistie ontvangen, ook geroepen kunnen worden door God om het sacrament van de wijding te ontvangen.

Elfriede Harth

Elfriede Harth is Colombiaanse en Duitse. Ze heeft politieke en sociale wetenschappen gestudeerd in Parijs. Ze was medeoprichter van We are Church in 1996 en vertegenwoordiger van Catholics for Choice in Europa en zet zich in voor de positie van vrouwen in Latijns Amerika en Spanje in het kader van Católicas por el Derecho a Decidir.