5/10/12
Slachtcompromis is waarlijk islamitisch
In het convenant over onbedwelmd ritueel slachten wordt zowel rekening gehouden met geloof als met het welzijn van dieren
"De staatsmarktinspecteur moet ervoor zorgen dat het dier niet geslacht wordt met een bot mes omdat een dergelijke slachtwijze het dier pijn doet, hetgeen verboden is door de Profeet - God zegene hem en schenke hem vrede. Verder mag het geslachte dier pas gevild worden als de slager zeker weet dat het dier volledig dood is en dus geen pijn meer voelt. Het dier mag niet geslacht worden op de openbare weg omdat een dergelijke praktijk vervuiling veroorzaakt en ook gewone mensen kwetst en schade berokkent."
Dit schreef de 14de-eeuwse moslimjurist Ibn al-Ukhuwwa over de islamitische slachtwijze. Deze visie, die nu nog breed wordt gedragen binnen de islamitische traditie, benadrukt dat een islamitische slachtwijze niet alleen bestaat uit strakke juridische regels voor bijvoorbeeld de halssnede en het uitspreken van de naam van Allah, maar onlosmakelijk verbonden is aan waarden als dierenwelzijn en milieuvriendelijkheid.
Jammer genoeg was deze tweeledige visie, die zowel oog heeft voor de religieuze voorschriften als voor ethische normen, nauwelijks te zien in het sterk gepolariseerde debat in Nederland over onbedwelmd ritueel slachten. De voorstanders vinden dat de religieuze voorschriften, koste wat kost, gehandhaafd moeten worden, anders komt het principe van godsdienstvrijheid in het geding. Deze groep krijgt de kritiek, ook van sommige moslims, 'dogmatisch' te zijn en het dierenwelzijn noch de wetenschap serieus te nemen.
Maar zo dogmatisch is deze groep niet. Volgens de islamitische traditie moet een dier beschikken over een 'stabiel leven' om geslacht te kunnen worden. Door bedwelming verliest het dier zijn stabiel leven of ontstaat daaromtrent op zijn minst twijfel waardoor het dier ongeschikt wordt voor de rituele slacht. Deze eis heeft een diervriendelijke dimensie. Dieren die geen 'stabiel leven' hebben, moeten geholpen worden in plaats van hen te slachten, zo redeneren de vroege moslimjuristen.
Tot de tegenstanders behoren naast vrijzinnige intellectuelen en dierenrechtenadvocaten ook een aantal liberale moslims. In de ogen van hun orthodoxe geloofsgenoten zijn ze 'verraders' omdat zij specifieke ethische overwegingen boven religieuze voorschriften stellen. Maar deze ethische overwegingen zijn even islamitisch als de religieuze voorschriften.
Het akkoord over onbedwelmd slachten dat islamitische en joodse organisaties vorige week hebben afgesloten met staatssecretaris Bleker (landbouw), de slachterijen en vleesverwerkende bedrijven is niet alleen een goed compromis tussen de overheid en de joodse en islamitische gemeenschappen. Het is bovenal een goed compromis tussen de bovengenoemde twee groepen die er elk ten onrechte van uitgingen dat ethische principes los zouden moeten of kunnen staan van religieuze voorschriften. Het convenant is een serieuze poging om een balans te creëren tussen beide. Om die reden kan dit convenant - hoewel niet volmaakt - de polarisatie doorbreken.
In hoeverre dit convenant breed draagvlak krijgt binnen de moslimgemeenschap hangt af van verdere stappen. Eerst moet de bovengenoemde visie uitgewerkt worden tot specifieke afspraken die recht doen aan zowel religie als ethiek.
Sinds de jaren negentig worden internationale conferenties gehouden over dit onderwerp, waaraan religieuze geleerden en veeartsen deelnemen. Deze rijke discussies dienen deel uit te maken van toekomstige besprekingen en overwegingen rondom deze problematiek. Dat zal wezenlijk bijdragen aan vermindering van de pijn voor de geslachte dieren én degenen die zich zorg maken over godsdienstvrijheid en dierenwelzijn.
Mohammed Ghaly
Dr. Mohammed Ghaly is universitair docent islamitisch recht en ethiek aan de Universiteit van Leiden. Bovenstaande bijdrage is eerder gepubliceerd door Trouw op de podiumpagina van 15 juni 2012.
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
