10/12/09
Laat godslastering toch een dood artikel blijven
Het kon niet uitblijven, wie van plan is een slapend wetsartikel tot nieuw leven te wekken moet er rekening mee houden dat er actie wordt ondernomen om het dood te verklaren. En zo gebeurt het nu met artikel 147, het verbod op godslastering. Tot voor kort was er geen Kamermeerderheid voor schrappen, maar nu wel, nu de PvdA het eens is met schrappen en alleen de christelijke partijen nog voor handhaving zijn. Waarom eigenlijk? Het artikel werd voor het laatst ingezet in de jaren zestig tegen Gerard Reve (het ‘ezelsproces’), maar tevergeefs. Minister Hirsch Ballin deed in 2008 de suggestie de aparte strafbepaling op godslastering te schrappen, maar de tekst van andere strafbepalingen op haat zaaien en discriminatie aan te passen en zo artikel 147 in andere vorm weer een kans te geven. De meerderheid van de Kamer is daar echter tegen en dan houdt alles op.
Als een nieuw, naar verwachting minder uitgesproken artikel al geen kans heeft, dan zeker het oude artikel 147 niet. Waarom dan toch nog verzet tegen schrappen? Om gelovigen tegen spot met hun geloof te beschermen? Alle gelovigen? Of in het bijzonder moslims, nu hun geloof bij mensen als Geert Wilders in het verdomhoekje zit? Tot dusver reageren moslims opvallend rustig op deze provocateur. Ik kan alleen maar vermoeden wat de ware motieven voor handhaving zijn; het wordt tijd dat de christelijke partijen daarover duidelijkheid scheppen. In geen geval hebben gelovigen meer behoefte aan bescherming tegen beledigingen dan ongelovigen, zo zielig zijn ze niet. Wie vast staat in zijn geloof kan tegen een stootje.
Moet artikel 147 soms gehandhaafd worden als een symbool van beschaving? Andersdenkenden niet willen beledigen in hun geloof is inderdaad een kwestie van beschaving, maar beschaving houd je niet overeind met wet- en regelgeving, alleen met opvoeding en educatie. Bovendien hebben we in een land van 'gebod op gebod en regel op regel' geen enkele behoefte aan machteloze symboolpolitiek. Kortom, handhaving van dit omstreden artikel is zowel kansloos als zinloos.
Wat te zeggen over een mogelijk principieel argument voor afschaffing? Naast de genoemde gelegenheidsargumenten schijnt er zo’n argument te zijn: We bestrijden godslastering en belediging met argumenten. Een gotspe! Alsof befaamde spotters als Van Gogh en Wilders ooit ook maar één argument in de strijd hebben geworpen om hun gelijk te halen. De discussie voor of tegen bespotting van het geloof zal nooit met argumenten worden gevoerd. Dan is het beter het hele onderwerp uit de discussie te halen, dan ben je af van weer een zinloze woordenkraam.
Toch zijn dit allemaal maar bijzaken. De hoofdzaak is: gelovigen zelf zouden geen behoefte aan een wettelijk verbod op godslastering moeten hebben. God hoeft niet en kan niet door mensen in zijn eer verdedigd worden, daar is Hij nu eenmaal God voor. Dat lijkt men wel te beseffen, want het argument voor handhaving van artikel 147 schijnt te zijn dat niet God, maar de gelovigen beschermd moeten worden. Maar daarvan is al aangetoond dat dit volstrekt overbodig is. Daar komt nog iets bij van principiële aard: eigenlijk kan alleen een gelovige God lasteren.
In zijn grondige studie De Schrift wordt geschreven vertaalt de oudtestamenticus Cees Houtman het derde gebod van de decaloog aldus: ‘Je mag de naam van de Eeuwige, jouw God, niet noemen om ermee te misleiden’ Dat wordt tot het volk gezegd waarmee God een verbond heeft gesloten. Dus tot gelovigen. Tot die misleiding behoren de meineed, de valse eed in een rechtsgeding en de zuiveringseed in de mond van een bedrieger.
Je kunt ook denken aan een woord van Jezus van Nazareth over een kleine kliek religieuze leiders rond de tempel van Jeruzalem: ‘Ze eten de huizen van de weduwen op en spreken voor de schijn lange gebeden uit.’ Jezus kritiseert misbruik van religie om onrecht met vrome smoesjes goed te praten. Dat zijn twee theologische bezwaren: God hoeft niet verdedigd te worden en godslastering is misbruik van zijn Naam om mensen te misleiden. Voor gelovigen behoren die twee zwaarder te wegen dan welk politiek argument ook voor handhaving van een dood artikel. Laat het dood blijven.
Gerrit Manenschijn
Gerrit Manenschijn, theoloog en emeritus hoogleraar ethiek. Bovenstaande tekst van de auteur verscheen op 11 november 2009 op de podiumpagina van Trouw.
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
