20/7/11
Van onderop bekeken
Ooit bezocht ik New York. Ik ging naar Ellis Island, de plek waar immigranten hun nieuwe vaderland binnenkwamen. Daar staat het vrijheidsbeeld, door Frankrijk geschonken aan de Verenigde Staten. Toen kon je er nog in, tot in de kroon – ik weet niet of dat nog kan. Omdat er een hele rij stond en ik nog meer wilde zien, heb ik enkel een foto gemaakt. Van onderop.
Lezend over Kambiz Roustayi, de Iraanse asielzoeker die zich op 6 april op de Dam in brand stak, denk ik weer aan deze foto. Van onderop. Zo zou je een samenleving moeten bekijken om de morele kwaliteit ervan te kunnen bepalen. Hoe zien mensen van onderop naar boven? Wat zien zij van fakkel en kroon en boek? Ik ben ons land binnengekomen vanuit mijn moeders baarmoeder. Roustayi kwam vanuit een ander land. In zijn verhaal en dat van mensen als hij, krijgen we een kijkje van onderop.
De Immigratie- en Naturalisatiedienst twijfelde aan het verhaal van Roustayi. De IND twijfelde ook aan zijn identiteit. De advocaat van Roustayi waarschuwde de instanties toen zijn cliënt psychisch steeds meer in de knel kwam te zitten. Naar zijn weten is er niets mee gedaan. “De IND beschouwt je als een leugenaar, je wordt in detentie behandeld als een crimineel”, legt een vriend uit. Ik hoor dan minister Leers die altijd onmiddellijk zegt dat de procedures zorgvuldig zijn en de beslissingen correct. Volgens hem zijn het de asielzoekenden die verhalen verzinnen en identiteitsdocumenten kwijt maken. En het zijn hun advocaten die eindeloos door procederen. De overheid daarentegen is integer en zorgvuldig en rechtvaardig.
Wat mensen van onderop echter zien, is een land waarin minister en politici zeggen dat ‘echte vluchtelingen’ welkom zijn, maar zij dat niet zijn. Waarin men zegt het Vluchtelingenverdrag in ere te houden, maar zij gewantrouwd, verdacht gemaakt en gecriminaliseerd worden. Waar de overheid spreekt over een streng maar rechtvaardig asielbeleid, maar zij te maken krijgen met een kille en hardvochtige uitvoering ervan.
De meeste asielzoekenden hebben niet of te laat in de gaten waarin ze zijn beland. Het is een spel, maar wel één waarbij iets op het spel staat. Een spel waarin het erop aan komt de juiste informatie op het juiste moment en op de juiste manier naar voren te brengen. Het juiste moment is niet zo moeilijk. Dat is namelijk meteen: in het eerste gehoor – ook al zal de ambtenaar dat niet opschrijven. En daarna steeds weer opnieuw, maar wel vanaf het begin ordentelijk, consistent en volledig. Want wie betrapt wordt op een onnauwkeurigheid of een afwijking of een aanvulling, heeft nog maar een kleine kans. De juiste informatie is lastiger. Het moet die informatie zijn die juridisch ertoe doet. En dat betekent vaak: alle details, vooral van de vluchtroute. En van de vluchtreden, dus juist dat wat je probeert zo snel mogelijk te vergeten. Wie, waar en hoe jou vernederde, sloeg, verkrachtte. Maar wel meteen volledig en consistent vertellen! Zo is het spel dat de asielzoekende moet spelen.
De andere kant speelt een ander spel: zo min mogelijk mensen toelaten. En daarom speuren naar onjuistheden, verdraaiingen en onwaarachtigheden. Desnoods zelf oproepen. In 2005 gaf minister Verdonk toe dat in de uitvoering anders is gehandeld dan volgens het beleid is toegestaan. Steeds weer wordt aangetoond dat er niet zorgvuldig wordt gehandeld, regels niet juist worden toegepast, ambtenaren niet goed functioneren. Steeds weer wordt beterschap beloofd.
Waarom deze spijkerharde uitvoering van een onmogelijk streng asielbeleid? Het gaat immers om een relatief klein aantal mensen en het kost veel geld. Het geeft ook een hoop frustraties onder betrokken burgers. Terwijl er veel belangrijker zaken zijn. Ik heb wel een vermoeden. Iedereen snapt wel dat al die mensen buiten ‘Fort Europa’ graag willen komen delen in onze welvaart. Een welvaart die wíj hebben opgebouwd, maar wel op hun kosten: hun grondstoffen en energievoorraden, hun lichaamskracht, hun kinderen, hun leefmilieu. In Libië kreeg Kadhafi onze steun opdat hij de vluchtelingenstroom indamde. Ook dat voelt menigeen wel aan. En dan is het prettig dat er bestuurders zijn die de indruk wekken dat ze een dam opwerpen. En dat ze dat rechtvaardig, humaan en zorgvuldig doen. Tenminste als je er van bovenaf of van opzij naar kijkt.
Van het vrijheidsbeeld in New York zie je van onderop vooral de vuist die een zwaard lijkt vast te houden, de stekels van de kroon en in haar linkerhand iets wat een grafzerk zou kunnen zijn. Het beeld heeft geen gezicht. Geen gezicht.
Dr. A.B. Timmerman, Amersfoort,
Dr. Guus Timmerman is pastoraal werker in Amersfoort; hij is in april 2011 gepromoveerd aan de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg op het proefschrift Gezien de ander. Eerbied voor autonomie en authenticiteit in het pastoraat. Een kwalitatief-empirische, moraaltheologische studie.
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
