4/1/08
Benoemen en bouwen in een multireligieuze samenleving
Noch koningin Beatrix in haar kersttoespraak, noch de campagne Benoemen en bouwen (www.benoemenenbouwen.nl) onder leiding van Doekle Terpstra (Trouw van 2 januari) noemden Geert Wilders met name. Maar in beide gevallen reageerde hij als de gebeten hond. Wie de schoen past, trekke hem aan… Daarmee verraadt Wilders zelf dat hij inderdaad en terecht als de steen des aanstoots wordt beschouwd, als een provocateur die bevolkingsgroepen tegen elkaar opzet, 1 miljoen islamitische Nederlanders wil buitensluiten en van een van hun grondrechten wil beroven. Met beroep op de democratie en de bescherming van de grondwet wil hij diezelfde democratie en grondwet buiten spel zetten door de koran te verbieden, mensen te kwetsen en de vrijheid van godsdienst om zeep te helpen. En dat ook nog eens met een beroep op de joodse en christelijke traditie.
Na 11 september 2001 en de moord op Theo van Gogh, begin november 2004, liepen de spanningen in Nederland hoog op. Daarna leek het weer iets rustiger te worden. Op een actieve manier werd van tal van kanten geprobeerd om ‘de boel bij elkaar te houden’: gesprekken op gang te brengen tussen verschillende bevolkingsgroepen om de onderlinge problemen te benoemen, te bespreken en op te lossen. De koningin, Benoemen en bouwen, www.reliflex.nl en zeer vele anderen proberen daaraan een bijdrage te leveren. Mensen als Verdonk en met name Wilders willen daarentegen van een toenemend onderling verstaan niets weten. Ze blijven zout in de wonden strooien en willen goedkoop politiek gewin behalen door bevolkingsgroepen te demoniseren en stigmatiseren. En daarmee bestaande problemen groter te maken in plaats van kleiner. Zo doe je dat: in perioden van angst en onzekerheid versterk je de interne cohesie en ‘identiteit’ door ‘anderen’ aan te wijzen die deze cohesie en identiteit ‘bedreigen’. Je verklaart ze tot zondebokken.
Ik heb van harte Benoemen en bouwen ondertekend. Er werd op de site van deze actie naar voorbeelden gevraagd van initiatieven die in de lijn liggen van Benoemen en bouwen. Als stemverklaring geef ik u door wat ik schreef: “Als voorbeeld noem ik de multi- en interreligieuze en multimediale site van reliflex. Op deze site geven mensen van verschillende religieuze achtergrond aan elkaar informatie over hun geloof en praten zij met elkaar over de veranderingen daarin. Op die manier probeert de site een heilloos wij-zij denken te doorbreken.” Door geloofszaken ten opzichte van elkaar te benoemen, bouw je aan een onderling verstaan, dat de verschillen niet wegpoetst, maar waarin je tegelijkertijd samen in een veranderingsproces terecht kunt komen. Met als gevolg een nieuw verstaan van de religieuze traditie van de ander en van jezelf. Dit heeft alles te maken met het bouwen aan een tolerante samenleving, maar het is meer dan dat. Uiteindelijk gaat het om het bouwen aan een samenleving waarin onderlinge verschillen benoemd en tevens vruchtbaar gemaakt worden voor de verdere opbouw van die samenleving. In die opbouw worden religieuze mensen en hun verschillende tradities intensief op elkaar en de samenleving betrokken. En in die opbouw blijven die mensen en hun tradities niet die ze ooit waren. In dat proces kunnen religieuze mensen de dynamiek van hun tradities ontdekken, ontwikkelen en inzetten.
Leo Oosterveen
Leo Oosterveen is dominicaan en medewerker van reliflex en van het Dominicaans Studiecentrum voor Theologie en Samenleving te Nijmegen. (Deze bijdrage verscheen eerder in iets gewijzigde vorm op 2 januari 2008 op www.reliflex.nl).
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
