3/3/10
Een schreeuw om recht in onderbouwd betoog
“Een schreeuw om recht voor de Palestijnen klinkt uit dit boek op. Moge deze hartenkreet gehoor vinden”, roept oud-premier Dries van Agt ons toe in het eerste hoofdstuk van zijn gelijknamige boek.(1) Zou dat lukken? De meeste recensies in dagbladen wijzen daar nog niet op.
Van Agt somt zelf in zijn boek oorzaken op voor wat hij noemt de bestaande “kritiekloze aanhankelijkheid” en “verslaving” aan de staat Israel; oorzaken die ook hem lang hebben belet zich een juist oordeel te vormen. Hij noemt als zodanig de oorlog, de Holocaust, het inzicht en schuldgevoel dat velen van ons zich daarbij niet heldhaftig hebben gedragen, een opvoeding vanuit een te directe Bijbeluitleg en de angst voor het verwijt van antisemitisme. Deze vaststellingen van hem zijn juist. Maar zouden er nog andere oorzaken kunnen zijn, meer down to earth, die critici van dit boek in de gordijnen jagen? Zijn soms te strakke juridische argumentatie, leidend in die gevallen tot een tekortschietende politieke analyse? De spaarzame vermeldingen van tegenargumenten? De soms exuberante stijl? Dat zal vast en zeker ook het geval zijn. Want er bestaan boeken die breder en dieper met name het politieke zionisme en de actuele situatie in het Midden-Oosten analyseren. Hoe het bv. te verklaren valt dat van de vele vleugels van deze beweging steeds de meest nationalistische en expansieve de overhand kreeg?
We horen bij recensenten daarnaast ook vaak rancunes meespelen over de persoon of het vroeger politiek optreden van de schrijver. Soms zelfs zoveel, dat de inhoud van diens argumentatie (voor 90% overigens juist volgens criticus Hans Knoop in De Telegraaf van 13-9-09) niet meer aan de orde hoefde te komen.
Van Agt anticipeerde op zulke te verwachten afwijzingen ongetwijfeld door zijn boek een hartenkreet, tegengeluid en schreeuw om recht te noemen. Maar hij doet zichzelf naar mijn mening daarmee toch tekort. Want, dit is het natuurlijk ook. Maar het door hem gebruikte feitenmateriaal en de geraadpleegde bronnen (VN-rapporten, Amnesty International, Human Rights Watch, Israëlische auteurs en mensenrechtenorganisaties) zijn zo talrijk en geloofwaardig, dat het boek beslist meer is geworden. Ik zou het liever een stevig onderbouwd pleidooi willen noemen. Een pleidooi, gebaseerd op een uitgebreid feitendossier en bestaande uit 30 kleine, mede daardoor vlot leesbare, hoofdstukken, een aparte chronologie, heldere kaartjes en lijsten van relevante organisaties en websites. Zo’n pleidooi mag dan ook een stijl en opbouw hebben die eigen is aan een pleidooi: interpretaties en argumenten functioneel geordend op weg naar het statement. Als dit sommigen in de oren klinkt als een schreeuw in de woestijn, wordt het tijd voor de recensent ook die woestijn mee te wegen.
Tenslotte: kun je met feiten en dossiers als deze eigenlijk alle kanten op, afhankelijk van de gewilde richting van je interpretatie? Deze vraag, gesteld door Jan Blokker in de NRC van 11-09-09 is zeker bij het conflict Israël-Palestina bijzonder dringend. Ik zou zeggen: tot op zekere hoogte en slechts voor korte tijd. Van Agts boek, waarvan intussen stapels in onze boekwinkels liggen, zal lezers feiten en achtergronden bieden die zij nog niet kenden en waarbuiten de publieke discussie in Nederland vanaf nu niet meer gevoerd kan worden. Aanbevolen dus.
Wim Bartels.
Drs. Wim Bartels is theoloog en politicoloog; hij was docent Internationale Betrekkingen van de Radboud Universiteit, Nijmegen en internationaal secretaris van het IKV.
(1) Dries van Agt: Een schreeuw om recht. De tragedie van het Palestijnse volk, Amsterdam, De bezige Bij, 2009, 367 blz.
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
