Open brief van Franse katholieken aan hun bisschoppen

In uw brief aan de franse katholieken (1996), ‘Het geloof presenteren in de huidige samenleving’, hebt u een debat willen oproepen. Meerdere recente affaires waarbij die van Telethon 2006 en de aanvallen op de liturgische hervorming, onderstrepen de noodzaak van dit debat, want  het gaat om de geloofwaardigheid van de institutionele instanties en de toekomst, zelfs het overleven van het Franse katholicisme.

Een feit: de afstand tussen de basis en de top neemt toe

In steden en op het platteland zijn katholieken, vrouwen en mannen, actief en denken na over wat er bereikt is, over wat verklaard wordt onmogelijk te zijn voor leken in de kerkgemeenschappen. Ze zijn aanwezig op talloze fronten. Ze nemen deel aan activiteiten die verband houden met de ontwikkeling van onze samenleving. Men is voldoende op de hoogte van hun actuele problemen; ze worden door de media openlijk getoond: de zwervers, de illegalen, de werkelozen, de gebroken families, de groeiende ongelijkheden, het geweld tot in de scholen toe, enz. Die situaties  herinneren ons aan die welke Christus en de apostelen op het oog hadden. Heden ten dage wekken ze van alle kanten een beweging op van edelmoedigheid en solidariteit. Katholieken nemen er deel aan, verlicht door het evangelie. Zijn ze op de hoogte van de bisschoppelijke verklaringen? En hebben ze die echt nodig om in actie te komen?

Terwijl onze samenleving op zoek is naar spiritualiteit, vragen om 0zingeving en geluk, houdt het katholieke instituut, te zeer beproefd, zich allereerst bezig met zichzelf, om met  versleten middelen de gaten te dichten. Ze doet denken aan de verwijten van de profeet: “Ze hebben mij verlaten, de bron van levend water,en ze hebben regenbakken gemaakt, die gebarsten zijn en geen water kunnen houden” (Jer. 2,13).

De periode van de verkiezingen toont aan hoe zeer de Fransen worden geënquêteerd, ondervraagd en opgeroepen. Ze nemen deel aan het brede debat. Niets vergelijkbaars in de katholieke Kerk, ondanks de talloze verzoeken die sinds een dertigtal jaren uitgaan van de diocesane synodes. De grote beslissingen worden altijd in Rome genomen en in de nationale instellingen, of het nu gaat over de benoeming van bisschoppen, het wijzigen van liturgische vertalingen, het accepteren van ‘traditionalistische kapellen’, het weigeren van noodzakelijke aanpassingen, enz. De gevolgen laten niet lang op zich wachten, onderzoekingen maken het duidelijk (sondage CSA/Monde des Religions, januari 2007): het is de erosie die zich doorzet en het failliet van het systeem.

Katholieke bisschoppen van Frankrijk, wij erkennen dat uw taak zeer zwaar is en wij kennen de inspanningen die velen van u verrichten. Wij zien dat u heen en weer getrokken worden tussen de werkelijkheid ter plaatse en de Romeinse instructies. Sommigen van u reageren helder en duidelijk zoals het, onder meer, gebeurde met de kwestie van het missaal van Pius V in oktober 2006; wij  hebben begrip voor hun inzicht en hun verzet.

Wij, katholieken van Frankrijk, wij zijn van mening dat u niet alleen de last hoeft te dragen van de pastorale besluitvorming. Beschouw de gelovigen niet als een groep volgelingen maar als volwaardige leden van volk van God, die deel hebben aan uw verantwoordelijkheden.

Wij willen terdege dat u de vrijheid hebt op te treden voor het welzijn van de leden van het volk van God, zonder dat u zich laat verlammen door het institutionele systeem en door richtlijnen die geen rekening houden met hun vitale behoeften.

Verschillende acties zijn nodig en ze zijn urgent

1. De plaatselijke gemeenschappen vormen en versterken en nieuwe opwekken. Zij zijn het erfgoed van de pastorale activiteiten van de eerste christenen. Het Concilie heeft herinnerd aan die belangrijke opdracht: de vorming van een authentieke christelijke gemeenschap (Vaticaan II, Priesters 6). Toch zwijgt  de Brief aan de franse katholieken totaal over dit essentiële onderwerp. Het is dus niet verwonderlijk dat u ons, op enkele uitzonderingen na, niet steunt  in de zorg voor de gemeenschappen; u ontmoedigt ons eerder, door af te breken wat bestaat. In plaats van de diensten te organiseren voor de gemeenschappen, legt u herstructureringen op rond de enkele priesters die nog over zijn.
2. De katholieke Kerk van Frankrijk ontdoen van zijn centraliserende bureaucratie, ontstaan in tijden dat de Kerk een andere pastorale visie had in een andere sociale context. Wat is het werkelijke resultaat van de talloze lange documenten over het christelijk leven van de gelovigen en van de gemeenschappen? Als dat minimaal is, is het beter voor andere methoden te kiezen.
3. Een einde maken aan alle uitingen van klerikalisme die er nog zijn ondanks de hervormingen van het Concilie en naar middelen zoeken om de daders en hun slachtoffers daarvan te genezen.
4. Dezelfde vasthoudendheid  aandurven als de weduwe uit het evangelie (Lc.18,1-8) om de terugkeer te bewerken naar de apostolische traditie voor wat betreft de toegang tot de ambten (1 Tim.3,2), zonder discriminatie naar burgerlijke staat of geslacht van de geroepen personen: de ambten zijn voor de gemeenschap, en die komt op de eerste plaats. Wij bevestigen dat dit heden ten dage mogelijk is, zoals het bij het tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) mogelijk werd de liturgie in de eigen taal te vieren, zoals het vier eeuwen eerder al gevraagd werd bij het Concilie van Trente (1545-1563)!

Om de vernieuwingen die de ‘tekenen van de tijd’ vragen, te doen plaatsvinden heeft de Kerk behoefte aan bisschoppen die zich niet laten gijzelen en die zich niet laten verlammen door het fiasco van onze Kerk en door de regelgeving van boven. Dit soort huidig functioneren van het Instituut is zelfmoord!

Dit is het wat we u wilden zeggen bij gelegenheid van het feest van Pinksteren en zonder langer te wachten, want het is onze plicht en ons recht.(Codex Kerkelijk  Recht, canon 212.3).

Pinksteren 2007

Deze brief gaat terug op een bezinning van een seminar, waarvan het verslag is gepubliceerd samen met de presentatie van basisgemeenschappen uit verschillende landen (Europa, Verenigde Staten):  Faire l’Église autrement, Un monde autre, Des communautés autres, Revue Les réseaux des Parvis, Hors-série no. 13 (juli 2005). Zie ook: Nouveaux Visages d’Église, Cahiers de l’Atelier no. 506 (2006). De redactie is van een werkgroep van de verenigingen Droits et libertés dans les Églises en Femmes et Hommes en Église.

Contact : Association Droits et libertés dans les Eglises, 68 rue de Babylone ; F-75007 Paris. droits.libertés.eglises@erenis.fr