Een schreeuw van hoop vanuit Betlehem

"Eer aan God in de hoogste hemel en vrede op aarde voor alle mensen die hij liefheeft". Zó zongen de engelen op de velden van Betlehem vanwege de geboorte van Jezus. Met Kerstmis vieren christenen over de gehele wereld dat de toekomst van vrede - sjaloom – voor alle volkeren binnen bereik ligt. Dat geldt ook voor de Palestijnse christenen die het feest vieren in Jezus' geboorteplaats Betlehem.

Kerstmis mag dan bij ons een feest zijn van harmonie en vreedzaamheid, voor de christenen in Palestina is dit geheel anders. Zij leven, precies zoals eens de mensen uit het bijbelse kerstverhaal, in een bezet land. De Romeinen van tweeduizend jaar geleden hebben sinds ruim veertig jaar - de zesdaagse oorlog van 1967 - plaats gemaakt voor de Israëliërs van nu. De feiten zijn bekend: Israël bouwde een muur die Palestijnse dorpen en steden doorklieft. Israëlische kolonisten roven het land van de Palestijnen door, soms met een beroep op de Bijbel, in bezet gebied nederzettingen te vestigen. Gaza is in feite een gevangenis. Zowel in de Bezette Gebieden als in Israël zelf worden de mensenrechten van de Palestijnen stelselmatig geschonden. Deze situatie kan en mag niet langer voortduren, stellen christelijke Palestijnse leiders in een appèl dat vorige week in Betlehem werd gepubliceerd. Het document 'Het uur van de waarheid. Een woord van geloof, hoop en liefde uit het hart van het Palestijnse lijden' is de vrucht van een breed beraad onder Palestijnse christenen - een kleine minderheid van zo’n twee procent van de bevolking. Tot de ondertekenaars behoren onder anderen oud-patriarch Michel Sabbah van Jeruzalem, de lutherse bisschop Munib Yunan, de anglicaanse theoloog Naim Ateek en de lutherse pastor van Betlehem Mitri Raheb. De betekenis van 'Het uur van de waarheid' kan moeilijk onderschat worden. Naar analogie van het baanbrekende manifest dat in 1985 werd gepubliceerd door christelijke tegenstanders van de apartheid in Zuid-Afrika, is het gerechtvaardigd te spreken van een 'Palestijns Kairosdocument'. "Een schreeuw van hoop waar alle hoop ontbreekt", zo typeren de Palestijnse auteurs hun tekst. "Deze dagen spreekt iedereen over vrede in het Midden-Oosten en over het vredesproces. Tot nu toe echter zijn dat loze woorden; de werkelijkheid is er een van Israëlische bezetting van Palestijnse gebieden, beroving van al onze vrijheden, met alle gevolgen vandien".

Nochtans willen zij woorden van geloof, hoop en liefde spreken. Geloof in "een goede en rechtvaardige God, die elk van zijn schepselen liefheeft". Hoop tegen alle vertwijfeling in. Liefde die oproept tot "creatief verzet", dat een appèl doet op de menselijkheid van de tegenstander. In het licht van dit geloof noemen de opstellers van het Palestijnse Kairosdocument de Israëlische bezetting "een zonde tegen God en de mensheid" en roepen zij op tot geweldloos verzet, burgerlijke  ongehoorzaamheid en een internationale economische boycot.

Aanstaande dinsdag zal de Palestijnse theoloog Jamal Khader in de Domkerk in Utrecht het document aanbieden aan de leiders van de Nederlandse kerken. Dat is vooral voor de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) een spannend gebeuren. Die kerk belijdt immers in haar kerkorde dat zij "onopgeefbaar verbonden is met het volk Israël". Voor een invloedrijke stroming binnen de PKN houdt deze formulering een verregaande solidariteit in met de staat Israël en zijn verwerpelijke politiek jegens de Palestijnen. Het Palestijnse Kairosdocument nodigt ook in Nederland christenen uit om hun schuldige zwijgen te verbreken en hun stem te verheffen ten gunste van wat zowel Palestina als Israël tot vrede strekt. Wanneer de kerken werkelijk solidair zijn met het lijdende Palestijnse volk, zullen zij zich ook verzetten tegen de opstelling van minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen (CDA), die keer op keer in internationaal verband Israël de hand boven het hoofd houdt. Verhagen wordt daarvoor terecht bekritiseerd door prominente partijgenoten als Dries van Agt (zie p. 50), Hans van den Broek, Pieter Kooijmans, Frans Andriessen, Tineke Lodders en Doekle Terpstra. Zij richtten eerder deze maand samen met oud-politici uit andere partijen en wetenschappers de stichting The Rights Forum op, die ijvert voor "een rechtvaardig Midden-Oosten beleid". "Vrede op aarde voor alle mensen die God liefheeft". Palestijnse christenen - maar zij niet alleen - maken ons duidelijk dat de belofte van Kerstmis een blijvende opdracht inhoudt.

Jan van Hooydonk

Dit  redactioneel commentaar van de hoofdredacteur van VolZin verscheen in het nummer van 24 december 2009 van VolZin.