"Wij leven in bezet gebied"

Ik weet nog hoe verbaasd ik was toen dit gipsen Jezusbeeld (50 cm hoog) mij aanstaarde vanuit de etalage van een stoffig antiquiteitenwinkeltje. Een h.hart-borstbeeld? Dat kon ik nog wel ergens thuisbrengen. Maar Jezus met een pauselijke tiara op zijn hoofd? Dat vond, en vind, ik ronduit godslasterlijk.

Tegelijk maakt het in één keer duidelijk zichtbaar hoe ver de kerk kan afdwalen van haar oorspronkelijke bedoeling. Is de kerk niet geroepen om in haar leven en verkondiging de weg van Jezus te gaan en zich daartoe telkens te bekeren? In dit beeld zien we het omgekeerde. Niet de kerk bekeert zich tot Jezus’ weg. Maar ze heeft Jezus aangepast aan haar eigen, later gegroeide traditie. In dit geval heeft ze Jezus bekleed met een pauselijke tiara, alsof dat allemaal door hem al zo gewild en bedoeld zou zijn. Voor mij toen een reden om dit beeld te kopen. Niet uit devotie, maar als symbool van hoe de kerk haar eigen, later gegroeide tradities, ambten, leer en moraal heeft heilig verklaard en ze sindsdien rechtstreeks terug projecteert op Jezus en op de wil van God.

Niet de kerk gehoorzaamt aan God, maar God moet aan de kerk gehoorzamen. Als we op de jaarlijkse “roepingenzondag” bidden om (priester)roepingen, moeten we God er wel bij zeggen: “U mag niet naar vrouwen kijken, alleen naar mannen, en dan nog alleen naar ongehuwde mannen. Anders zijn het voor de kerk geen geldige roepingen”. Ik noem dit geen bidden meer, maar religieus buikspreken: God voorschrijven wat de kerk heeft bepaald. En – terecht – luistert God steeds minder naar dit soort gebeden.

De laatste weken hebben veel katholieken zich geschaamd over hoe de kerk(leiding) samenlevende homoseksuelen verbiedt om deel te nemen aan de Communie in de Eucharistie. Dezelfde kerkelijke normen gelden trouwens ook voor gescheiden mensen. Ook hier weegt de eigen, versmalde seksuele moraal van de kerk blijkbaar zwaarder dan het evangelie, waarin verteld wordt hoe Jezus aan tafel ging met tollenaars en zondaars, zodat er in de tempel in Jeruzalem schande van werd gesproken. Ik geloof dat voor Jezus wederzijdse liefde, zorg en eerbied tussen mensen zwaarder weegt dan hoe ze dit seksueel met elkaar beleven.

We merken steeds meer hoe een verstarde kerkleiding en een verstolde kerkleer proberen greep te krijgen op de Nederlandse katholieken, voor zover ze daar nog gevoelig voor zijn.

De theologische vorming van priesters in Nijmegen en Tilburg is door Rome afgekeurd. Te vrijzinnig. De theologische opleiding in Utrecht is door bisschop Eijk gezuiverd van alle kritische docenten. En zelfs dan is hem die opleiding nog te liberaal voor zijn a.s. priesters. Hij heeft het Utrechtse Ariëns-convict gesloten en zijn studenten gestuurd naar de Tiltenberg in Vogelenzang, een orthodoxe priesteropleiding met Romeinse goedkeuring, de trots en het Romeins visitekaartje van bisschop Punt. Hier worden priesters opgeleid c.q. ge-/misvormd tot papagaaien van de Romeinse kerkvisie en -leer. Let wel, het gaat hier om de pastorale toekomst van onze parochies en van ons bisdom, als we niet kritisch en weerbaar worden.

Ook de zondagse tv-uitzendingen van de eucharistie door de KRO staan zwaar onder bisschoppelijke curatele. Eerst moest pastor Joke Litjens als vrouw uit de vieringen verwijderd. Na het vertrek van pastor Denneman is gekozen voor een nieuwe formule van vieringen. Geen Belgische norbertijnen meer. Die hielden zich niet altijd aan de Romeinse tafelgebeden. Nu is gekozen voor traditionele parochies, waarin zoveel mogelijk latijn wordt gezongen en waarin geen woord wordt afgeweken van de door Rome voorgeschreven liturgische teksten.

En zo lijkt de Romeinse kerkleiding, vermenigvuldigd in de huidige Nederlandse bisschoppen als filiaalhouders, steeds meer greep te krijgen op katholiek Nederland. Ooit zei oud-vicaris Geukers, in ons bisdom, na de dood van bisschop Zwartkruis en de komst van zijn niet-welkome, door Rome opgedrongen opvolger bisschop Bomers: “Wij leven in bezet gebied”. En dat lijkt nog steeds zo.

Tot, hoop ik, de katholieken van Nederland durven opkomen voor hun eigen identiteit, getekend door een heel eigen geschiedenis. Dat vraagt inzicht daarin. En moed. En vooral trouw aan wat het evangelie in ieder van ons wakker roept.

Wim Al.

Pastor Wim Al was voorganger in de parochie van Schalkwijk, Haarlem. Sinds zijn emeritaat wordt hij nog regelmatig gevraagd voor te gaan in die parochie en schrijft ook regelmatig een column in het parochieblad Kwadrant. Deze column staat in het nummer van maart 2010.