Gedachten zijn vrij, maar niet meer voor de PvdA

De PvdA zegt te streven naar het goede voor burgers ongeacht religieuze gerichtheid. De Tweede Kamerfractie handelt anders.

Ik heb het gevoel dat de PvdA mijn partij niet meer is. Het heeft te maken met de Tweede Kamerfractie. Met haar opstelling in de kwesties van het ritueel slachten en de weigerambtenaar. Er is in de loop van de vorige eeuw door SDAP en vervolgens de PvdA veel strijd geleverd voor de vrijheid van mening en meningsuiting. Cobi Schreijer zong het prachtige lied ‘De gedachten zijn vrij’:

De gedachten zijn vrij. Wie raadt ze daarbinnen?
Zij dansen voorbij als nacht’lijke schimmen.
Geen mens kan ze naken, geen jager ze raken,
laat wezen wat zij: de gedachten zijn vrij.

Voor de jongens die worstelden met hun geweten om in militaire dienst te gaan kwam er een Wet Gewetensbezwaarden. In cao’s werden bepalingen opgenomen om tegemoet te komen aan gewetensbezwaarden. Zaken om trots op te zijn. Er wordt veel gesproken over de scheiding van kerk en staat. In mijn beleving is het van groot belang dat de staat zich niet met de kerk bemoeit. Terecht is er geen staatskerk meer. Het omgekeerde – bemoeienis van de kerk met de staat – ligt wat gecompliceerder. Door de kerk, maar ook op het voetbalveld en vooral via de media worden de opinies gevormd. In mijn beleving neem je altijd iets mee van het voetbalveld of de kerk als je je op het vlak van de politiek begeeft. In elk geval neem je je geweten mee. Dat is mogelijk mede door de kerk gevormd. Daar is op zich niets op tegen, zolang de kerk zich niet expliciet met de staat gaat bemoeien, het roer overneemt.

Voor mij zijn verder twee zaken van belang. Volgens de wet moet iedere Nederlandse burger in overheidsdienst kunnen treden. En, het is niet ondenkbaar dat er burgers zijn die een voorbehoud maken ten aanzien van bepaalde werkzaamheden: ‘dat of dat moet je niet van me vragen’. Is het geweten van een gewetensbezwaarde militair of verpleegkundige meer waard, serieuzer of honorabeler dan dat van  een ambtenaar die gewetensbezwaren heeft tegen het  sluiten van een huwelijk tussen homo’s? Voor eerstgenoemde beroepsgroepen bestaan keurige bezwaarreglementen. De reden waarom weigerambtenaren geen beroep kunnen doen op gewetensbezwaren is voor mij speculatief.

Degene, die de wet uitvoert is mijns inziens niet de ambtenaar, maar de gemeente. Er wordt gezegd dat de zogenaamde ‘weigerambtenaar’  discrimineert. In mijn ogen is hiervan geen sprake omdat de gewetensbezwaarde ambtenaar van te voren aangeeft niet beschikbaar te zijn. De gemeente kan vervolgens de werkzaamheden zodanig regelen, dat deze ambtenaar niet wordt aangewezen. Er is sprake van discriminatie als de gemeente zou weigeren de wet uit te voeren.

In Nederland is het ritueel slachten tot nu toe goed geregeld. Er dient geslacht te worden in slachthuizen met veterinair toezicht. Is hier iets mis mee dan dienen er aanpassingen te komen. Maar het verbieden van de rituele slacht is in mijn ogen absurd. Te weinig wordt beseft, dat met dit verbod inbreuk wordt gedaan op levensbeschouwelijke overtuigingen. Gedachten zijn vrij? Niet voor religieuze joden, niet voor islamieten, niet voor orthodoxe christenen.

En gaat mij dat aan? Ik ben een vrijzinnig christen. Ik heb geen moeite met homo’s en het homohuwelijk. Ik slacht niet ritueel. De moderne mens zou zeggen. Dan gaat het me niet aan. Ik vind dat het mij en de PvdA wel aangaat. De Partij van de Arbeid is een samenvoeging van vrijzinnig christelijke en socialistische stromingen bij de Doorbraak in 1946. Vanaf toen heeft de Partij gesteld, dat zij het goede zou nastreven voor de Nederlandse burger, ongeacht zijn religieuze gerichtheid. Op dit moment tekent zich in de Tweede Kamer het tegenovergestelde af. Ik geloof dat ik na 24 jaar lidmaatschap mijn biezen pak.

Henk Soepenberg

Henk Soepenberg is bestuurslid van de PvdA Gewest Zeeland. De bovenstaande tekst verscheen in Trouw, Podium, van 6 december 2011.