18/4/12
Minder zekerheid, meer ziel, meer liefde
Roodkoper, Tijdschrift voor Cultuur, Religie en Politiek uit de stal van priester en dichter Huub Oosterhuis, gaat in september (2011/red.) verder als Nieuwe Liefde. Oosterhuis verliet jongstleden februari de voormalige schuilkerk De Rode Hoed en vestigde zich in voormalig parochiehuis De Liefde, thans De Nieuwe Liefde, aan de Amsterdamse Da Costakade.
Toen Roodkoper voorjaar 1996 voor het eerst verscheen, schreef Oosterhuis een gedicht dat aldus begon:
Kandelaar van rood koper
in de uitdragerswinkel
het pronkstuk
nog net betaalbaar.
Een licht dat schijnt: een kandelaar. In een puinhoop: een uitdragerswinkel. Het gedicht eindigt met:
Goud en zilver
hebben wij niet
maar wat we hebben
zullen we geven.
Wát Roodkoper in haar vijftienjarig bestaan gaf, laat de redactie zien in een laatste 'bewaarnummer' met artikelen uit de verschillende jaren. Qua toon is er nogal wat verschil. De artikelen over cultuur signaleren, beschrijven empathisch, willen deel zijn van de cultuur die ze beschrijven. Bij artikelen over de politiek ligt dat een slag anders. De toon is kritisch, aanzeggend. Marktdenken en marktdenkers zitten in de beklaagdenbank. Een liberale marktdenker ben je al snel. Eigenlijk is in het Nederlandse parlement alleen de SP geen liberale partij, schrijft Rode Hoed-ideoloog Ton Veerkamp in oktober 2000.
Vier jaar eerder had toenmalig premier Wim Kok het al moeten ontgelden vanwege zijn Den Uyl-lezing van 11 december 1995. 'Wat een armoedig verhaal!' verzucht schrijfster Aafke Steenhuis en analyseert hoezeer Kok is vervallen tot marktdenken en hoe hij zijn partij daarin meesleept. 'Voor die aspecten van het menselijk bestaan die het leven waardevol maken: vriendschap, liefde voor mensen en de omgeving, hoop op geluk, verlangen naar een rechtvaardiger wereld...' heeft hij veel te weinig oog. Aldus Steenhuis in 1996.
Het roodkoperen pronkstuk geeft niet alleen licht. Het geeft ook hitte dat het kaf doet vlam vatten en het van het koren scheidt. Veerkamp pleit voor een tegenstem. Die, hij weet het, moeilijk tot klinken komt. Het liberalisme heeft immers totalitaire trekken. Maar het kán wel, want het liberalisme is ook liberaal. Zo is er ruimte voor een 'laatste opening'. Voor oppositie naar de maat van de Grote verhalen en visioenen. De wereld van Veerkamp en Steenhuis is grimmig, maar ook overzichtelijk: voor of tegen marktdenken. Bij het onderscheiden helpt de roodkoperen kandelaar.
Mijn vroegere Trouw-collega Joost Divendal was directeur van De Nieuwe Liefde. In januari 2010 schreef hij in Roodkoper over zijn plannen. Hij had er zin in. Glunderend staat hij op het dak van een New Yorkse wolkenkrabber. Zo te zien in hetzelfde zwarte T-shirt waarin hij zijn werk bij Trouw placht te doen. Al die mooie plannen heeft hij niet kunnen verwerkelijken. In mei 2010 stierf hij aan acute leukemie. Een groot verdriet.
In zijn artikel signaleert hij een omslag van onbehagen naar verlangen. Verlangen naar een bezield verband. Hij citeert Oosterhuis die zich in 2008 afvroeg: 'Waar horen we nog bij? Zijn er verhalen, waar je bij hoort, die je omvatten, gedichten, een liedje, een schilderij, een landschap, een buurt, een actie, een ideaal, klein of groot? Geloof ik nog in een bezield verband? Wie ik?' Als ziel van bezield verband ziet Oosterhuis 'wat je handen doen en je voeten doet gaan, niet in eenzaamheid, maar omstuwd door anderen.' Hij voorziet 'huizen voor bezield verband....waar alles wordt herontdekt, opnieuw inspirerend, mensen gevoelig makend voor zin en bestemming.'
Dat is heel andere taal dan die van het vroegere Roodkoper. Daar was het een en al onbehagen en moest de omslag komen van politiek juiste keuzes. Niet van een bezield verband waarin ook de tegenstem, misschien zelfs wel die van Wim Kok, een plaats heeft.
In Oosterhuis' vroegere gedichten is het verlangen vaak tegen beter weten in. Licht schijnt plotseling, onverwacht worden we gezien, onverwacht komt de steppe toch nog tot bloei. Bijna alles kwijt en toch de moed niet verloren. Voor veel hedendaagse twijfelaars zeer herkenbaar. Met zijn gedachten over De Nieuwe Liefde gaat Oosterhuis een stap verder. Liefde is centraal komen staan. 'Ik' worden door de ander. Met elkaar een bezield verband vormen. Ergens bij horen. Een huis 'waar stem en tegenstem gehoord worden en beschaving opnieuw inhoud krijgt, boven de chaos uit'.
Minder politiek, minder einddoel, minder zekerheid. Meer ziel, meer gezamenlijk zoeken, meer luisteren. Meer liefde.
Daarom heet Roodkoper voortaan Nieuwe Liefde.
Jan Greven
Jan Greven, oud hoofdredacteur van Trouw, schreef voor de editie van dat dagblad van 28 juni 2011 bovenstaande bespreking van het Tijdschrift Nieuwe Liefde, voorheen Roodkoper, Tijdschrift voor cultuur, religie en politiek.
Hij is sinds 1 september 2011 niet meer columnist bij Trouw maar gaat wel door met zijn boekbesprekingen, nu op zijn eigen website www.jangreven.nl.
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
