20/11/10
Zondagse vieringen in de Dominicuskerk te Amsterdam
Geloof en wetenschap: vrienden voor het leven
Serie februari 2011
Kunnen geloof en wetenschap hand in hand gaan? Of zijn ze van nature elkaars tegenpool en vijand? De kerken hebben in de geschiedenis regelmatig met groot wantrouwen gereageerd op de vondsten van de wetenschap en soms zelfs geprobeerd ze met banvloeken weg te vagen. Wetenschappers hebben de gelovige mensen wel afgeschilderd als ‘wereldvreemd’ en ‘niet voor rede vatbaar’. Het ‘Woord’ en het ‘Getal’ lijken vanouds onverzoenbaar.
Maar het is ook boeiend om in ogenschouw te nemen dat geloof en wetenschap veel overeenkomsten hebben. Beide zijn in grote ernst op zoek naar Waarheid. En beide beginnen die zoektocht met verwondering: verwondering over wat zich in de werkelijkheid aandient. Vanuit die verwondering komt de bijna onweerstaanbare behoefte om de werkelijkheid te vatten in woorden of in getallen, om er greep op te krijgen, om er iets meer van te begrijpen.
In vier zondagen regelen we een ontmoeting tussen geloof en wetenschap. Kijken of ze elkaar iets te zeggen hebben, of ze elkaar kunnen inspireren. Vier zondagen waarin we met respect kijken naar wat de wetenschap heeft voortgebracht en voortbrengt en ook wat geloof voor de wereld steeds weer heeft betekend. We sluiten de ogen niet voor het gegeven dat geloof en wetenschap niet alleen maar goeds hebben gebracht voor de wereld. Maar in eerste instantie gaan we kijken hoe beide ons de weg wijzen om met verwondering in het leven te staan. En hoe beide zo een bron van inspiratie kunnen zijn.
zondag 6 februari: Bondgenootschap tegen de chaos
Vanouds hebben mensen geprobeerd om ordening aan te brengen in de overweldigende, soms zo chaotische werkelijkheid van hun eigen leven en van de wereld om hen heen. Het is de inzet van alle wetenschap. Ook de zo geheten wijsheidsboeken van de Schrift zijn pogingen om hierop greep te krijgen. Ofwel: om van ‘chaos’ tot ‘kosmos’ te komen, tot een ‘orde van gerechtigheid’. Deze speurtocht naar inzicht heeft, zoals bekend, in het boek Job een dramatische vormgeving gekregen. Minder bekend is de afloop: hoe Job zicht krijgt op een hem eerst vijandige godheid als de Verborgen Bondgenoot tegen de chaos in zijn bestaan.
Lezing: fragment uit Hubert Reeves, De evolutie van het heelal
Job 40:1-5 en 42:1-6.
Overweging: Niek Schuman
zondag 13 februari: Zwaartekracht en aantrekkingskracht
We lezen eerst enkele fragmenten uit Isaac Newtons befaamde Mathematische grondregels van de natuurwetenschappen (1687), waarin de wetten van de zwaarte- of aantrekkingskracht worden beschreven. Dit revolutionaire werk kan gezien worden als het begin en tevens als het symbool van de ontwikkeling van de westerse wetenschap en daarmee van onze huidige westerse manier van samenleven waar wetten en getallen een steeds grotere rol spelen.
Hierna horen we de parabel van de barmhartige Samaritaan (Lukas 10), waarin aantrekkings- en afstotingskracht eveneens centraal staan en we een samenvatting herkennen van de ‘grondwoorden’ van de christelijke levenshouding : ‘Je zult niet doden’ en ‘Je zult je naaste behandelen zoals jijzelf behandeld wilt worden’. Deze oeroude woorden die door het determinisme van het getal heen breken en de menselijke vrijheid als voorwaarde hebben, scheppen vaak een spanning met de exacte wetenschap. Sommige beoefenaren daarvan ontkennen zelfs het bestaan van menselijke vrijheid. Het ‘woord’ dat klinkt in religie, filosofie en kunst blijkt echter het ‘getal’ van de exacte wetenschap juist mogelijk te maken en te verrijken, zoals omgekeerd de wetenschap deze cultuuruitingen verheldert, verspreidt en verrijkt. Lezing: Newton: Mathematische grondregels van de natuurwetenschappen
Lucas 10, 25-37
Overweging: Henk Hillenaar
zondag 20 februari: Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde
Zowel wetenschap als religie zijn geboren uit verwondering, om de wereld om ons heen, om wat er gebeurt met mensen en tussen mensen. Met name door de wetenschap is ons wereldbeeld in de loop der tijden sterk veranderd en tot op de dag van vandaag moet het nog regelmatig worden bijgesteld. Vaak gaat dit niet zonder slag of stoot. Met een verandering van ons wereldbeeld gaat immers onvermijdelijk een verandering van ons mensbeeld gepaard.
En hoe zit dat dan eigenlijk met God? En kunnen we nog in Bijbelse visioenen geloven in het licht van de wetenschap?
Lezing: Apocalyps 21, 1-5
Overweging: André Burghardt
zondag 27 februari: Kennen en gekend worden
......over de dialectiek van geschiedenis en fictie in de wereld van geloven
Objectieve kennis van God bestaat niet. De verhalen die mensen vertellen over zichzelf, over mensen om hen heen, over de kerk en over God zijn niet primair dragers van informatie, maar narratieve constructies. Geen gemeenschap, geen mens kan zonder zo’n verhaal.
Onschatbaar is de betekenis van wetenschappelijk werk dat ons laat zien hoe de menselijke verbeelding ontstaat, betekenis verleent aan individu en gemeenschap, maar ook telkens om herinterpretatie vraagt.
We lezen uit de brief van Paulus aan de Korinthiërs een fragment uit zijn beroemde 13de hoofdstuk, waarin eerst alle doen en laten aan de liefde ondergeschikt wordt gemaakt en vervolgens de relativiteit van wat we weten uitgedrukt wordt:
“Toen ik jong was, redeneerde ik als een kind, maar nu heb ik al het kinderlijke achter me gelaten¼ Nu is mijn kennen nog beperkt, maar straks zal ik kennen zoals ik zelf gekend ben¼”
Wat te doen met de ‘wetenschap’ die geloven brengt in dit wel eeuwigdurend lijkende avontuur van woorden vinden en ze weer verliezen? En wat draagt wetenschap en onderzoek bij aan het schouwen en hertalen van ons spreken over God en mensen, ook voor komende generaties?
Lezing uit 1 Korintiërs 13
Overweging: Juut Meijer
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
