20/1/12
Rapport Deetman aanzet tot hervorming r.-k. kerk
De rooms-katholieke kerk moet de slachtoffers van seksueel misbruik dankbaarheid tonen voor hun spreken.
In de brief die de gezamenlijke Nederlandse bisschoppen naar de rooms-katholieke parochies stuurden met het verzoek hem voor te lezen, staat de belangrijkste zin die is geformuleerd sinds vrijdag het rapport van de commissie Deetman uitkwam over seksueel misbruik in de rooms-katholieke kerk: “Wij zijn getroffen door de moed van slachtoffers om na vele jaren alsnog hun verhaal te doen”.
Het kwaad dat de kerk geroepen is in Gods naam te bestrijden, is in haar midden volop aanwezig. De rooms-katholieke kerk is niet de plaats van verlossing, zoals ze zelf de neiging heeft te geloven. De kerk heeft zelf hard verlossing nodig. Gods verlossende stem klinkt voor haar nu in de aanklacht van de slachtoffers van seksueel misbruik. Deze dwingt haar tot hervorming.
Wim Deetman liet er geen twijfel over bestaan dat wat zijn commissie heeft gevonden, ernstig is en mensen tot op de dag van vandaag tekent. Hij toonde zich persoonlijk geschokt. Hij wees naar concrete schuldigen. Daders, mensen die de andere kant uit keken, leidinggevenden die zo naïef waren te geloven dat met een symbolische boetedoening pathologisch gedrag kan worden veranderd, bestuurders die de goede naam van hun school of internaat wilden beschermen en daarom welbewust problemen verzwegen. Maar Deetman maakte ook duidelijk dat er samenlevingbreed in Nederland na 1945 klaarblijkelijk iets afschuwelijks gaande was. Het is verbijsterend, maar het wordt in het rapport goed onderbouwd: van de mensen die nu veertig jaar of ouder zijn, heeft één op de tien voor zijn achttiende ervaring gehad met seksueel misbruik door een volwassene van buiten de familiekring. Deetman liet aan het slot van de persconferentie blijken dat hij hier stil van werd. Maar hij was nog niet uitgesproken of de vragen naar namen, naar schuld en straf, naar wat de slachtoffers hier eigenlijk aan hebben, vroegen alle aandacht. Zij vulden het weekend de media. De vragen zijn belangrijk. Schuldigen moeten worden gestraft als dat nog mogelijk is. Fouten moeten worden hersteld en als mensen met smartengeld zijn geholpen, moet het worden uitbetaald. Maar de slachtoffers krijgen er hun aangetaste, soms regelrecht verwoeste levens niet mee terug.
Ook de samenleving kan slecht onder ogen zien dat het kwaad onlosmakelijk met ons leven verbonden is. Het was niet ‘de kerk’, wij waren het zelf, of het waren onze voorouders, die gedaan hebben waarvan wij als we er nu over horen alleen afkeer kunnen hebben, Die het niet hebben gezien of het niet hebben willen zien, die gezwegen hebben toen zij moesten spreken, die niets gedaan hebben toen zij moesten handelen. Wat betekent dat eigenlijk voor wie wij zijn en wat wij kunnen doen? Het is deze vraag die het rapport Deetman op tafel legt. Ik stel voor dat we beginnen hem te bespreken.
De protestant Deetman deed voor, wat de r.k. kerk te doen staat: de slachtoffers laten merken dat zij belangrijk zijn – een gevoel dat velen van hen door het misbruik verloren – en dat hun inbreng onmisbaar is voor de toekomst. De bisschoppen hebben in feite opgeschreven dat zij hem hierin willen navolgen. Nu nog de concrete stappen.
Erik Borgman
Erik Borgman, lekendominicaan en hoogleraar theologie aan Tilburg University. Bovenstaande tekst verscheen eerder op de podiumpagina van Trouw van 19 december 2011.
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
