9/11/11
Heeft straf na twintig jaar cel nog wel zin?
Sinds enige tijd wordt in Trouwkolommen een discussie gevoerd over het voorstel van Forum Levenslang om na 20 jaar gevangenisstraf te bekijken of langgestraften eventueel terug zouden kunnen keren naar de samenleving.
Het valt mij op dat de discussie daarover in zeer morele termen wordt gevoerd. Dat is natuurlijk in de eerste plaats te wijten aan de gekozen invalshoek, het interview met mevrouw Hank Heijn, weduwe van een door een misdrijf om het levengebrachte Gerrit Jan Heijn (Trouw 7sep11). Zij betoont zich een warm voorstander van het voorstel omdat vergeving haar geholpen heeft het verlies van haar echtgenoot te verwerken. Haat en wrok zouden nergens toe leiden. Haar pleidooi leidt dan weer tot tegenreacties zoals die van publicist en onderzoeker August Hans den Boef die vindt dat slachtoffers recht hebben op haat, en opmerkt dat haat een belangrijke functie vervult.
Ik denk dat deze discussie te veel gevoerd wordt vanuit het perspectief van het individuele slachtoffer. Dat perspectief is te beperkt.
Straf is er namelijk niet alleen om al dan niet genoegdoening te geven aan het slachtoffer. Het heeft heel veel andere functies, die minstens zo belangrijk zijn, zo niet belangrijker. Zo kan straf uiting geven aan de afkeuring van de samenleving als geheel. Het kan dienen om nog eens te bevestigen dat een belangrijke norm geschonden is. Straf kan daarnaast dienen om de delinquent ervan te weerhouden in herhaling te vallen. Of straf kan dienen om de delinquent op te voeden tot een verantwoordelijke burger. Al die functies kunnen goede redenen zijn voor strafoplegging.
Het voorstel van Forum Levenslang komt erop neer te bekijken in hoeverre die doelen na 20 jaar celstraf nog worden gediend. Als de delinquent zijn daad betreurt, en de kans klein, zo niet afwezig is dat hij of zij in herhaling vervalt, heeft de straf al enkele van de bovengenoemde functies verloren.
Het voorstel komt er dus op neer dat van tijd tot tijd wordt gekeken of de straf nog wel functioneel is. De overheid wordt daarbij gevraagd te onderzoeken of de redenen die er waren voor strafoplegging nog wel opgeld doen. Niet omdat we de delinquent hebben vergeven – dat hoeft helemaal niet – maar omdat we de overheid niet machtiger moeten maken dan nodig is.
Pauline Westerman
Dr. Pauline Westerman is hoogleraar rechtsfilosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Bovenstaande bijdrage verscheen eerde op de Podiumpagina van Trouw op 20 september 2011.
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
