23/2/09
Williamson zal Rome voor de keuze stellen
Er is een stevige controverse ontstaan rond de rehabilitatie van Holocaustontkenner Richard Williamson door paus Benedictus XVI. De ontkenning van de moord op miljoenen joden is echter niet het enige gevaar dat aan deze traditionalisten kleeft.
Eind januari kondigde het Vaticaan aan vier geëxcommuniceerde bisschoppen weer toe te laten tot de katholieke kerkgemeenschap. Deze rehabilitatie lijkt echter zeer ongelukkig gekozen, omdat één van de betreffende bisschoppen, Richard Williamson, een notoire Holocaustontkenner is. Peter Nissen betoogde eerder in Trouw dat de paus zijn huiswerk niet goed gemaakt heeft. Benedictus XVI had kunnen weten welk vlees hij in de kuip had. Nissen wijst verder terecht op het ingebakken antisemitisme dat in kringen rond de beweging van Lefebvre bon ton is. Maar het gevaar van de traditionalisten beperkt zich niet hiertoe.
Williamsons uitspraken zijn schokkend en absoluut verwerpelijk. Toch is dit maar het topje van de traditionalistische ijsberg. Het Tweede Vaticaans Concilie heeft de aanzet gegeven voor een revolutionaire liturgievernieuwing. Het zichtbaarste onderdeel was dat de priesters de mis voortaan met het gezicht naar het volk vieren. Minder zichtbaar, maar even cruciaal was echter de vervanging van oude antisemitische gebeden, waarvan de voorbede voor de joden op Goede Vrijdag de bekendste is. In plaats van dat gebeden werd voor de “ongelovige joden” (“pro perfidis Iudaeis”) klonk nu het veel zachtere: "Laat ons bidden voor het joodse volk, dat het eerst het woord van God heeft gehoord, dat zij mogen groeien in de liefde voor zijn Naam en in trouw aan zijn verbond." Met het toestaan van de oude ritus in 2007 moest er echter een oplossing gevonden worden voor de oude, antisemitische formulering. Het werd een compromis, waarin zowel joden als veel katholieken zich niet konden vinden.
De dubbele toenadering van Benedictus – liturgie en rehabilitatie – heeft oude gronden. In 2003 schreef de toenmalige prefect van de Congregatie van de Geloofsleer, kardinaal Ratzinger, aan Lefebvre-sympatisant dr. Heinz Lothar Barth dat hij zelf groot voorstander is van de herinvoering van de oude Latijnse ritus. Of hij daarin zou slagen, betwijfelt hij, omdat "bij teveel katholieken een jarenlang ingepompte afwijzing van de traditionele liturgie heerst die ze verachtelijk voorconciliair noemen. Ook bij vele bisschoppen moet op aanzienlijke tegenstand tegen een algemene toelating gerekend worden". Een beperkte toelating zou echter wél mogelijk zijn. Op den duur zou de katholieke kerk echter weer één enkele Romeinse ritus moeten hebben. En dan niet de nu gebruikte Romeinse, maar de oude Tridentijnse ritus.
De groep rond de schismatieke bisschop Lefebvre wijst niet alleen de liturgische vernieuwingen van Vaticanum II af. Zij gruwelen ook van de decreten Dignitatis Humanae (over de godsdienstvrijheid) en Nostra Aetate (over de interreligieuze dialoog). Het gaat hierbij zowel om afwijzing van de dialoog met het jodendom als met de islam, terwijl beide relaties in de concilieverklaringen met waardering worden genoemd. De vorige paus, Johannes Paulus II heeft zich zeer ingezet voor de dialoog met jodendom en met islam. Het is dan ook niet toevallig dat in kringen rond Lefebvre en de PiusX-broederschap juist deze paus als “vals” wordt beschouwd. De wereldgebedsdag in Assisi waar veel godsdiensten samenkwamen om te bidden voor de wereld was hun een doorn in het oog. “De zetel is vacant”, roepen deze ultrakatholieke fundamentalisten al jaren, waarmee ze bedoelen dat sinds het Tweede Vaticaans Concilie geen rechtmatige paus meer op de stoel van Petrus zit. Het vele wat het Vaticaan bereikt heeft in haar denken en handelen tegenover joden, moslims en andersdenkenden staat hier zonder meer op het spel.
Het is dus een vergissing te menen dat het de volgelingen van Lefebvre alleen maar om de terugkeer van de traditionele liturgie te doen is. Er schuilt een hele ideologie achter van afwijzing van de dialoog met andere godsdiensten en ontkenning van het recht op vrijheid van godsdienst. De katholieke kerk zal zuinig op de joods-christelijke dialoog dienen te zijn en niet vanwege een hang naar traditionele liturgie dergelijke monsterlijke uitspraken in haar gelederen willen dulden.
Marcel Poorthuis
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
