22/6/12
De kosten van het comazuipen
De door Herre Kingma gehuldigde opvatting dat de slachtoffers van zogenaamd comazuipen zelf voor de kosten van hun ziekenhuisopname zouden moeten opdraaien, werd vorige week door de massamedia als groot nieuws gebracht. De verkondiger van de boodschap, een bestuurder van een Twents ziekenhuis, wijst op het toenemend aantal tieners dat in de weekeinden in zijn instelling behandeld moet worden als gevolg van (zeer) overmatig alcoholgebruik. En daar deze jongeren hun gezondheidsproblemen over zichzelf afroepen, is het volgens hem niet meer dan vanzelfsprekend dat zijzelf de kosten van hun zorg dragen.
Dat de media zoveel aandacht aan dit idee hebben geschonken, wekt misschien verbazing. Sinds wanneer is de mening van een bestuurder van een perifeer ziekenhuis een belangrijk nieuwsfeit? Dat de boodschapper in een eerder leven leiding heeft gegeven aan de Inspectie voor de gezondheidszorg, rechtvaardigt de media-aandacht nauwelijks. En bovendien, waar maakt hij zich druk om? Zijn ziekenhuis krijgt voor de hulp die aan deze jongeren geboden wordt gewoon betaald. Natuurlijk zijn er kosten aan deze zorg verbonden, maar het Medisch Spectrum Twente draait daar heus niet voor op. De zorgverzekeraars voldoen de rekening wel. De reacties doen echter beseffen dat het voorstel een snaar raakt. De opvatting van Kingma heeft iets onweerstaanbaars omdat zij van gezond verstand lijkt te getuigen. Toch is dat niet zo. Enig nadenken voert tot het besef dat het voorstel niet alleen onverstandig is, dom zelfs, maar ook gevaarlijk.
Het lijkt zo logisch. Waarom zou de samenleving de kosten moeten dragen van de zorg voor mensen die zichzelf willens en wetens gezondheidsschade berokkenen? Waarom moeten wij daarvoor betalen? Deze jongeren kiezen er toch zelf voor om zoveel te drinken? En als nu blijkt dat zijzelf de ziekenhuisrekening moeten voldoen, zullen zij zich wel twee keer bedenken. Een verleidelijk gemakkelijke oplossing voor een moeilijk probleem. Het punt is evenwel dat het niet alleen praktisch bezwaarlijk is om bij de verstrekking van zorg zoiets als een ‘eigen schuld’-criterium te hanteren, het is ook principieel onjuist.
Ziekte is minder en minder iets wat ons domweg overkomt. In een samenleving als de onze kunnen verbazingwekkend veel gezondheidsproblemen worden toegeschreven aan keuzen en leefstijl. Misschien wel het merendeel. Als we nu van de comazuipers gaan verlangen dat zijzelf de kosten voor hun behandeling dragen, welke argumenten zijn er dan om de kosten van al die leefstijlgerelateerde aandoeningen te blijven afwentelen op de gemeenschap? Mensen kunnen er toch voor kiezen met roken te stoppen, meer te bewegen, minder en gezonder te eten? Een mens kan er toch ook voor kiezen niet off piste te gaan skiën? De blootstelling aan lawinegevaar is toch perfect vermijdbaar? Willen wij dat hulpverleners en zorgverzekeraars steeds nagaan of en in welke mate genoten gezondheidszorg het gevolg is van gedrag dat ook niet vertoond had kunnen worden?
Een patiënt is een mens met een gezondheidsprobleem, meer niet. Natuurlijk is een patiënt heel veel meer – een roker, een voetballende amateur, een te hard werkende huisvader, een onervaren automobilist, de zoon van een staatshoofd – maar voor een hulpverlener behoort dat alles er niet toe te doen. Voor zover dat andere niet relevant is voor de behandeling, mag iemand die zich tot hem wendt, voor de hulpverlener niets meer zijn dan een mens met behoefte aan gezondheidszorg. Dat is niet alleen de meest praktische opstelling, het is ook principieel de enig juiste. Slechts zo kunnen voorzieningen van gezondheidszorg namelijk werkelijk toegankelijk zijn voor eenieder die erop is aangewezen.
Dat geldt ook voor de comazuipers. Hoe denkbeeldig is het gevaar dat deze jongeren – met een gepeperde ziekenhuisrekening in het vooruitzicht – de benodigde zorg juist zullen mijden? Is de veronderstelling dat een comateuze tiener door zijn groepsgenoten van het ziekenhuis eerder vandaan gehouden zal worden, werkelijk te vergezocht? Is het niet aannemelijk dat deze de toestand van zo’n jongere veeleer zullen bagatelliseren, met alle gevolgen van dien? De opvatting van de Twentse ziekenhuisbestuurder getuigt niet alleen van weinig inzicht in de dynamiek van groepsgedrag, als zij gehoor vindt bij politici mogen slachtoffers gevreesd worden. In die kringen is genuanceerd denken tegenwoordig helaas een zeldzaamheid.
Het comazuipen onder jongeren is zonder meer een groot maatschappelijk probleem. En als alle grote maatschappelijke problemen zal de oplossing heel veel tijd, geld, geduld en intelligentie vergen. Preventie en (ouder)voorlichting zullen het moeten doen. Kingma komt de eer toe het excessieve alcoholgebruik onder jongeren nogmaals onder de aandacht te hebben gebracht. Maar dat is dan ook alles.
Martin Buijsen
Dr. Martin Buijsen is hoogleraar Gezondheidsrecht aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam. Zijn tekst verscheen eerder op de podiumpagina van Trouw op 12 maart 2012.
Reacties
De andere activiteiten die Buijsen noemt naast het hier besproken comazuipen kennen hun risico's. Roken, drinken, skiën, fietsen enz. Bij comazuipen is het risico nauwelijks te onderscheiden van het doel. De jongere doet het erom. Daarom is de teveel drinkende jongere, eventueel de ouderen om hem heen verantwoordelijk. dat houdt ook in dat ie zelf meebetaalt. Dat het praktisch wat moeilijk is om teveel roken en te gewaagd autorijden vast te stellen, is hier niet terzake. Wie voor coma en dus ziekenhuis kiest moet ook meebetalen. Buijsen stelt ten onrechte dat het een principe is dat iederen toegang heeft tot zorg. Maar dat niet zonder er zelf een extra eigen risisco voor te betalen. 'Eigen risico' is er zonder meer ook al.
Jac van Dam - Nijmegen
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
