18/9/08
Is mystiek vreemd? Welnee, u bent een maandagmysticus
De vredesweek komt er aan. Als God één is, waarom is er dan zoveel verdeeldheid in de wereld? Het antwoord is eenvoudig: omdat wij zelf niet één zijn. Vaak zijn onze wensen tegenstrijdig en komen met elkaar in conflict. Je kunt niet tegelijk een gezin willen met een lieve partner én witte nachten doorbrengen met die spetter van kantoor. We moeten kiezen, waarbij we andere verlangens inleveren. Dat kan twijfel oproepen, agressie of een knagend gevoel dat je niet aan je trekken komt. Het is constant oorlog in ons innerlijk, waardoor het ook in de buitenwereld geen vrede kan worden.
Mystici verlangen naar eenwording met God. Dat klinkt, nou ja, mystiek, maar het is iets wat u, in beperkte mate, al dagelijks doet. U bent een maandagmysticus. Het is namelijk de enige manier om iemand of iets werkelijk te kennen en ervan te genieten.
U bent bijvoorbeeld één met uw kat als u kijkt hoe hij met de staart omhoog zijn brokjes eet, of hem voelt ronken onder uw hand. Vandaar dat het niet raadzaam is om op uw struikelbeest kritisch te zijn. Wie aan de kat komt, komt aan u. Dat is eenwording.
Ook een wetenschapper wordt één met haar onderzoek. U vergeet uzelf, soms zelfs de kat, en laat alle aspecten van het vraagstuk in uzelf toe. Ja, vaak is het wetenschappelijk probleem meer met u bezig, dan u met het probleem. U wilt bijvoorbeeld gaan slapen, maar het vraagstuk niet. Dat ligt klaarwakker op uw kussen. Dus u ook. U bent er één mee geworden en dat is ook de enige manier om het vraagstuk grondig te kennen en een creatieve oplossing te vinden.
De Bijbel kan hetzelfde woord gebruiken voor kennen en liefhebben. Want iemand (of iets) echt kennen houdt in dat je een stapje terug doet om die toe te laten in je leven, daarmee één te worden. Dat is liefde.
Elke goede wetenschapper houdt daarom van haar onderzoek en krijgt daar energie van, zoals elke kunstenaar opgaat in zijn kunst en elke kattenliefhebber verbonden is met zijn kat. Hetzelfde geldt voor de ouder en zijn kind, de ondernemer en haar bedrijf. Nu snapt u waarom er zoveel mensen wezenloos rondlopen. Beter gezegd: wezensvol. Ten diepste zijn ze in hun liefde voor hun onderzoek, kunst, struikelbeest of wat ook een beetje één geworden met God.
Eenwording is het geheim van inspiratie, passie en bezieling. Niet de bevlogen atheïst is ver van God, maar de persoon die altijd aan de kant blijft staan, die alle dingen kritisch beoordeelt en analyseert maar zichzelf niet kan geven. Zo iemand blijft op zichzelf en zal nooit echt kennen, noch liefhebben. Zijn ziel verdroogt, hij mist het sap van het leven. Wie werkelijk leven wil, moet ’ontsnappen aan de vlam van de afgescheidenheid’.
Maar al onze manieren van eenwording, al die verschillende liefdes, kunnen elkaar dus wel danig in de wielen rijden. Want uw wilde dromen over die spetter op kantoor zijn een nachtmerrie voor de partner waarmee u wettig verenigd bent. En uw kat gaat krabben als u zozeer in een wetenschappelijk vraagstuk opgaat dat u zijn brokjes vergeet.
Het probleem is dat we overdrijven. Het object waarmee we één worden laten we niet alleen toe in ons leven; we raken erdoor bezeten. We vereenzelvigen ons zozeer met één bepaald verlangen dat we in conflict komen met andere wensen – ook met die van andere mensen. Zeg dan maar dag tegen de vrede.
Daarom adviseert Augustinus, de kerkvader met het brandende hart: hou datgene waarmee je één wordt transparant, open naar God toe die in en achter alle dingen is.
Dan vermoed je in de kat die jou aankijkt de blik van een groter ’Gij’. Wetenschappelijke puzzels verwijzen naar een mysterieus, groter geheel. En in zowel je partner thuis als de spetter op kantoor kom je de Ene tegen.
Al ons kennen en beminnen is ten diepste eenwording met God. Groei in geloof en levenskunst houdt in dat we dat steeds meer beseffen. Het relativeert zonder moralisme al onze liefdesobjecten, waardoor we ze recht doen.
Want het is niet goed voor de kat als hij iedereen maar voor de voeten mag lopen, niet goed voor de wetenschap als die je hele leven gaat beheersen, en niet goed voor partner noch spetter als de laatste een obsessie wordt.
Dan hoef je ook geen verlangens meer in te leveren. In de verte zien we ze alle samenkomen in de Ene. Zo worden we zelf één, mens uit één stuk, betrouwbaar en krachtig. Voor elk verlangen vind je (soms is het even zoeken) een passende vorm die de andere niet bijt.
De Ene zien in het vele, is de weg naar ware vrede.
Jean-Jacques Suurmond
Jean-Jacques Suurmond is psychotherapeut, predikant en columnist van Trouw. In dit dagblad (www.trouw.nl) schreef hij op 16 september 2008 bovenstaande in zijn wekelijkse column. Zie ook www.jean-jacquessuurmond.nl.
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
