10/3/08
In Memoriam bisschop Bert Wirix
Beste Vrienden,
Ik heb Bisschop Bert meermaals een vergadering horen openen met enkele regels uit een kinderboek, een aantal jaren geleden zelfs onze synode. Daarom, als eer aan hem, wilde ik aanvangen met deze enkele verzen uit een kindergedicht waarin God kritisch ondervraagd wordt over de dood van een geliefd mens.
Ze praten van jou, God,
Maar ik kan Je niet vinden
Zoiets doet een God niet,
Die laat je niet sterven,
dat doe je toch niet?
(…)
De dood is voor mij
Ook het grootste verdriet
Een vloek op het leven.
Ik ben de Levengever
Schepper en Zaaier
De dood wint het niet.(Uit: Y. van Emmerik e.a.: Als vlinders spreken, voor kinderen die rouwen. Heeswijk, 1997, blz. 67-68).
Bert wist uit een kinderboek net de diepere laag te halen die voor alle leeftijden is. Je moet oog en hart hebben voor het kleine, het onaanzienlijke als je die kunst verstaat. Die kunst maakte Bisschop Bert tot een gevoelig man die bewogen werd door wat mensen meemaken in hun leven. Zonder barmhartigheid voor elkaar is het geen leven en geen samenleven. Vandaar ook zijn sympathie voor de basisbeweging.
Mensen samen brengen: dat wilde Bert. “Verbinden”, dat was een belangrijk leit-motiv in zijn leven. Zo verstond hij ook het priester-zijn. De priester is de vrouw of de man op de brug tussen God en mensen, zei hij. Hij verstond ook zijn eigen priester-zijn als een dienst aan God en aan de mensen en hij voelde zich bevoorrecht deze dienst te mogen uitoefenen.
Verbinden, bruggen bouwen, is ook de functie van een bisschop. Dat deed Bert met de Haarlemse pastores waarvan hij zich een trotse voorzitter wist die oprecht blij was met alle opbouwends dat telkens weer in parochies, met parochianen en pastores gebeurt. Hij wilde graag dat allen zich zouden thuis voelen in het pastores-team, in de parochie, in de kerk.
Bij liturgische kleuren ging Berts’ voorkeur uit naar rood. Traditioneel de kleur van de Geest. Kleur van vuur en beweging, kleur van solidariteit, kleur van de liefde. De liturgische kleur bij een huwelijksinzegening was dan ook niet wit, maar ‘rood’ voor Bert. Bisschop Bert had niet alleen liturgie gestudeerd, hij had er ook verstand van. Van een klein gebedsmoment wist hij een belevenis te maken die je bijbleef. Hij zette steevast die intens mooie icoon van de Drievuldigheid van Roeblev in het midden, op een tafel waarover hij eerst een smaakvol kleed plechtig gespreid had, een dikke kaars op een stijlvolle kandelaar ernaast, een kleurrijke anglicaanse stola er omheen, en de Bijbel ervoor open op een van zijn geliefde teksten: Allen die het geloof hadden aangenomen, bleven bijeen(…) eensgezind gingen ze naar de tempel, braken bij iemand aan huis het brood, loofden God en stonden in de gunst bij heel het volk. (Hand. 2,44-47 passim)
Dat ideaal wilde bisschop Bert in de kerk verwezenlijkt zien. Vandaar ook zijn overstap naar onze kerk, nu reeds meer dan 25 jaar geleden. Zijn verwachtingen ten aanzien van onze kerk waren hoog: het zou de kerk kunnen zijn die iets van het enthousiasme van de oorsprong kan laten zien. Als priester en bisschop heeft hij er zich voor ingezet opdat ‘het vuur van het begin’ de nodige ruimte zou krijgen. Soms was hij ronduit ontgoocheld als hem dat niet scheen te lukken. Dan weer kon hij intens blij zijn met wat dan toch maar weer aan dynamiek mogelijk bleek te zijn.
Bert was een man die wars was van alle politiek gedoe. Daarom deed het hem in de oecumene ook pijn dat kerken op een dusdanig strategische wijze met elkaar omgaan dat de broeder- en zusterschap waartoe de Heer ons brengen wil in grote mate onmogelijk wordt. De grote verontwaardiging van Bert na afloop van een of andere oecumenische vergadering waarin vooral institutionele belangen werden verdedigd en te weinig naar het evangelie werd geluisterd, heeft op mij een blijvende indruk gemaakt.
Als onze vertegenwoordiger in de Conferentie van Europese Kerken is Bert getuige geweest van interessante ontwikkelingen, waarvoor hij oprecht warm kon lopen. In opdracht van de internationale bisschoppenconferentie was Bisschop Bert de voorzitter van de dialoogcommissie met de Kerk van Zweden en als dusdanig heeft hij mede de basis gelegd voor de vriendschappelijke betrekkingen tussen de Kerk van Zweden en de Unie van Utrecht. Ook de contacten met de anglicaanse gemeenschap lagen hem nauw aan het hart en hij heeft zich ingezet voor het intenser maken van de Oud-Katholieke-Anglicaanse samenwerking.
Nog voor hij bisschop werd verkozen was Bert een gewaardeerd adviseur van de bisschoppenconferentie, eens zelf lid van de conferentie konden zijn medebroeders op hem rekenen als een aandachtig luisteraar en een steller van kritische vragen die het besluitvormingsproces niet altijd gemakkelijker maakten maar er wel meer diepte aan gaven.
Laat me aan deze tekening van Bisschop Bert, noodgedwongen zijn de lijnen ervan veel te dik en te grof, nog één ding toevoegen: zijn zoeken naar spiritualiteit, naar hoe mensen hun geloof concreet beleven dus. Zo zie ik Bert nog staan in het halfduister in een gang van de Abdij ‘de Achelse kluis’, waar we samen met een groep van onze pastores een retraite doorbrachten, voorovergebogen over een tafel terwijl hij in een schrift schreef. Hij schreef een gebed over dat hij mooi vond. Hij wilde het graag toevoegen aan zijn verzameling gebeden. Hij heeft er vele verzameld, van zeer uiteenlopende aard. Ze zijn als kleine pareltjes die hij in het hart van mensen vond. Hij reeg ze aan elkaar tot een groot gebedssnoer dat mensen en God in een en dezelfde beweging met elkaar verbinden kan.
Ik ben heel blij geweest dat het Bert en mij nog gelukt is voor de afgelopen advent samen een brochure te schrijven. Bedoeling was: de spirituele ontwikkeling in onze kerk te stimuleren. Met dankbaarheid wil ik daaruit een van zijn teksten citeren:
Licht verdrijft de nacht
en alle duistere krachten
die huishouden in de
verborgen hoeken van ons leven.Als de winter komt
en de nacht – veel te lang –
het licht weghoudt,
Als de natuur zich
terugtrekt in de aarde
en het wachten op nieuw leven
– op lente, op Pasen –
veel te lang duurt:Eeuwige God,
Geef ons de warmte,
Licht en liefde
en laat ons proeven
van uw menslievendheid.
(Uit: J. Vercammen en J.L. Wirix-Speetjens: Laat je verleiden! Notities bij advent en kerst, Haarlem-Utrecht, 2007, blz. 24-26).
Je hebt het hard gehad, Beste Bert, de laatste jaren, heel hard. Je hebt je in het donker gevangen gevoeld, je hebt gebeden zonder antwoord te krijgen. We hebben met je mee geleefd, maar konden het niet voorkomen…dat doet pijn Bert, het doet pijn dat we je moesten laten gaan…De Eeuwige heeft je nu geborgen, zoals toen ook met Jezus het geval geweest is. Van de Levengever, de Schepper en de Zaaier wint de dood het niet! Met de Eeuwige zal je bij ons zijn. Dankjewel Bert.
+ Dr. Joris Vercammen
Auteur is aartsbisschop van Utrechten; hij sprak bovenstaande tekst uit bij de begrafenis van bisschop Bert (J.L.) Wirix-Speetjens, op 8 maart 2008 te Driehuis-Westerveld.
Reactie plaatsen
Reglement
- Alle reacties worden vóór publicatie door de redactie beoordeeld. Wij behouden ons het recht voor reacties te weigeren of in te korten zonder opgaaf van redenen.
- Een inzending mag maximaal 1000 tekens bevatten en moet goed leesbaar zijn.
- Lees andere inzendingen zodat u in uw reactie niet in herhaling vervalt maar nieuwe argumenten geeft. De reactie moet inhoudelijk zijn en iets waardevols toevoegen aan het artikel. Dus bijvoorbeeld geen agressief taalgebruik.
